ΤΑΛΑΙΠΩΡΙΑ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΥ ΤΟΥ ΙΚΑ
Προσπάθεια ασφαλισμένου του ΙΚΑ, να κλείσει ραντεβού με κάποιον γιατρό, για να του γράψει τα φάρμακά του.
02 – 08 2010 ημέρα Δευτέρα
09 45 π.μ.
Κλήση στο 184
Βουίζει – κάνει τουτ τουτ – και όταν απαντά ο τηλεφωνητής, επαναλαμβάνει πως όλες οι γραμμές είναι απασχολημένες, ο πρώτος διαθέσιμος θα σας εξυπηρετήσει, μέχρι που πέφτει η γραμμή.
10.05 π.μ.
Κάποιος απαντά
Παρακαλώ τι θα θέλατε.
Ένα ραντεβού να κλείσω.
Με τι γιατρό θέλετε ραντεβού.
Με ψυχίατρο
Με ποιον ψυχίατρο κύριε
Με την κυρία Τσέκου παρακαλώ
Λυπάμαι κύριε η κυρία Τσέκου δεν είναι πλέον στο ΙΚΑ γιατί έληξε η σύμβαση της. Καποιον άλλο;
Τότε με τον κύριο Υφαντή.
Λυπάμαι κύριε, θα λείπει σε άδεια μέχρι τις 12 – 09 2010
Καλά, έχει άλλον ψυχίατρο το ΙΚΑ Μενιδίου
Όχι κύριε δεν έχει. Θα πάτε σε κάποιο άλλο κοντινό παράρτημα να εξυπηρετηθήτε. Ποια περιοχή είναι κοντά σας;
Η κάτω Κηφισιά έχει;
Όχι κύριε, δεν έχει καθόλου ψυχίατρο. Σας βολεύει η Ερυθραία;
Ναι με βολεύει
Αααα λυπάμαι ούτε η Ερυθραία έχει ψυχίατρο. Κάπου αλλού;
Κοιτάξτε στην Μεταμόρφωση παρακαλώ
Η Μεταμόρφωση έχει γιατρό κύριε, αλλά δεν έχει διαθέσιμα ραντεβού.
Τι σημαίνει αυτό κυρία;
Πρέπει να πάρετε ξανά τηλέφωνο την Παρασκευή, και να σας κλείσουμε ραντεβού, για τις 04 – 09 2010
Τι λέτε κυρία, φάρμακα θέλω να γράψω. Τι θα κάνω χωρίς φάρμακα;
Μισό λεπτό κύριε, να δω στο ΙΚΑ Αγίων Αναργύρων, αν θέλετε.
Εντάξει κυρία κοιτάξτε.
Δυστυχώς κύριε δεν έχει διαθέσιμο ραντεβού, ούτε εκεί.
Σκέπτεται ο ασφαλισμένος, πως δεν υπάρχει νόημα να πει στην εργαζόμενη τηλεφωνήτρια, και εγώ βρε καριόλα που πρέπει να πάω για να γράψω τα φάρμακα μου, στην Καβάλα;
10.40 π.μ.
Αποφασίζει ο ασφαλισμένος να μιλήσει, με τους ψηλά ιστάμενους. Καλεί στο γραφείο του υφυπουργού εργασίας, αρμόδιου για το ΙΚΑ.
Καλεί στο 210 3368257 και συνομιλεί με την κυρία Φιλήρη, αν δεν κάνω λάθος.
Του λέει η κυρία υπάλληλος, αφού άκουσε το πρόβλημα του, πως είναι θέμα του προέδρου του ΙΚΑ, και τον παραπέμπει στην Γ. διευθύντρια του ΙΚΑ κυρία Αντωνοπούλου.
Καλεί ο ασφαλισμένος στο 210 5220008 όπου συνομιλεί με την κυρία Χρηστοπούλου, η Παπαχρήστου συνεργάτιδα της κυρίας Αντωνοπούλου.
Του λέει πως πρέπει να μιλήσει, με την κυρία Πετρουτζάκου, υπεύθυνη προγραμματισμού.
Συνεχίζει ο ασφαλισμένος και καλεί στο 210 5215223 και συνομιλεί με την κυρία Πετρουτζάκου. Μετά από διάφορα που ειπώθηκαν, η κυρία τηλεφώνησε στο ΙΚΑ Μενιδίου, συνομίλησε με κάποιον, και είπε στον ασφαλισμένο, να πάει αύριο στον διευθυντή του ΙΚΑ Μενιδίου, κύριο Τίπο, για να του γράψει τα φάρμακα. Το ρολόι δείχνει 12.35 μ.μ.
Να αναφέρω απλά, χωρις να ξέρω αν έχει σημασία, πως ο άνθρωπος αυτος, είναι τυφλός, πάσχει από χρόνιο καταθλιπτικό σύνδρομο, και παρουσιάζει σχιζοφρενικά επεισόδια.
Να αναφέρω απλά, χωρις να ξέρω αν έχει σημασία, πως ο άνθρωπος αυτος, είναι τυφλός, πάσχει από χρόνιο καταθλιπτικό σύνδρομο, και παρουσιάζει σχιζοφρενικά επεισόδια.
Το ξέρω αδέρφια κουραστήκατε να διαβάζετε. Φανταστείτε πως ένοιωθε, ο άτυχος συμπολίτης μας που προσπαθούσε να κάνει την δουλειά του και τίποτε παραπάνω.
Το δράμα είναι, ότι αυτός είναι ο κανόνας, και όχι η εξαίρεση . Το δράμα είναι, ότι χιλιάδες Έλληνες ταλαιπωρούνται καθημερινά, από ένα κράτος <μπορντέλο >.
Και όλοι αυτοί οι μαλάκες, έρχονται να μας πουν, πως θα διορθώσουν τα πράγματα. Αυτοί, όλοι αυτοί οι τρισάθλιοι τύποι, λες και δεν φταίνε αυτοί για την κατάντια της χώρας. Λες και ο χοντρομπαλάς, ο Σπυρόπουλος, δεν ήταν υπουργός προηγούμενων κυβερνήσεων που τα κάνανε σκατά. Που τα έδωσαν όλα στο κεφάλαιο. Που η φοροδιαφυγή οργίαζε. Που χιλιάδες αλλοδαπών, δουλεύανε ανασφάλιστοι στα μεγάλα ολυμπιακά έργα, που θα άλλαζαν το μέλλον της Ελλάδας. Και ανέλαβε τώρα το ΙΚΑ για να το σώσει. Γιατί δεν το σώσανε όταν ήταν κυβέρνηση. Γιατί δεν μας το λένε. Λες και ο Λοβέρδος , η καθηγητάρα, το βαρύ πεπόνι, το απόλυτο σίχαμα. Αυτός που δεν μπορεί να καταλάβει, πως δεν του φταίει ο Ελληνικός λαός, αν δεν του σηκώνεται, η αν δεν του κάθεται η γυναίκα του, δεν ήταν από τα πρώτα βιολιά του Σιμίτη , , αυτού του άθλιου μισέλληνα, που μας έλεγε για πρότυπο μοντέλο Ιρλανδίας. Που μας λέγανε να παίξουμε, τα λεφτά που δεν είχαμε και μας δανείζανε , στο χρηματιστήριο. Που μας λέγανε ότι επιτέλους έχουμε ισχυρή οικονομία, πανεπιστημιακός και αυτός ! Τους αφιερώνω, όλους αυτούς τους άθλιους υποκριτές, που το μόνο που τους στεναχωράει, είναι το ότι δεν ζει ο Χριστός για να τον σταυρώσουν. Και μετά σαν σύγχρονοι Πόντιοι Πιλάτοι, να πλύνουν τα χέρια τους, και να πουν ότι το κάνανε για το καλό μας !
Τους αφιερώνω όλους αυτούς την καθημερινή ταλαιπωρία μου, και τους εύχομαι και στα δικά τους. Ούτως η άλλως όπως λέει και ο Καζαντζάκης, και εκείνοι και εγώ, το φωτεινό διάστημα, μεταξύ των δύο σκοτεινών αιθουσών βιώνουμε – αυτής από όπου ερχόμαστε, και αυτής όπου καταλήγουμε – πόσο γρήγορα η αργά θα περάσει, αυτό το φωτεινό διάστημα, για τον καθένα από εμάς, έχει διαφορετική σημασία, απ’ ότι φαίνεται.
Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ
Τρομάζεις, γιατί από τη στιγμή που θα καταλάβεις πως υπάρχει η δύναμη αυτή, δεν μπορείς πια να βρείς δικαιολογίες για τις ασήμαντες ή άνανδρες πράξεις σου, για τη ζωή σου τη χαμένη, ρίχνοντας το φταίξιμο στους άλλους. Ξέρεις πια πως εσύ, όχι η τύχη, όχι η μοίρα, μήτε οι άνθρωποι γύρω σου, εσύ μονάχα έχεις, ότι και αν κάνεις, ότι και αν γίνεις, ακέραιη την ευθύνη. Και ντρέπεσαι τότε να περιγελάς όταν μια φλεγόμενη ψυχή ζητάει το αδύνατο.
Νίκος Καζαντζάκης
ΚΟΥΒΕΝΤΕΣ ΜΕ ΝΟΗΜΑ
Πως μπορεί λένε, μια σπίθα φώς να τα βάλει με τόσο παντοδύναμο σκοτάδι; Όμως ο αληθινός άνδρας δεν απελπίζεται. Ξέρει πως αυτός πως στον άτιμο αλλοπρόσαλλο τούτο κόσμο ζουν, ας είναι και σε λιγοστά στήθια, μερικές θεμελιακές αρχές, θυγατέρες του ανθρώπου, που αυτός τις έπλασε με ιδρώτα, αίμα και κλάματα, κι είναι αθάνατες. Οι περισσότερες γεννήθηκαν στην Ελλάδα. Δύο είναι οι πιο τρανές:η ελευθερία και η αξιοπρέπεια του ανθρώπου.
Νίκος Καζαντζάκης
Ο Τελευταίος Πειρασμός
Αποσπάσματα από τον πρόλογο
“Η δυαδική υπόσταση του Χριστού στάθηκε για μένα πάντα βαθύ, ανεξερεύνητο μυστήριο· η λαχτάρα, η τόσο ανθρώπινη, η τόσο υπεράνθρωπη, να φτάσει ο άνθρωπος ως το Θεό – ή πιο σωστά: να επιστρέψει ο άνθρωπος στο Θεό και να ταυτισθεί μαζί του· η νοσταλγία αυτή, η τόσο μυστική και συνάμα τόσο πραγματική, άνοιγε μέσα μου πληγές και πηγές μεγάλες.
Από τη νεότητά μου η πρωταρχική αγωνία μου, από όπου πήγαζαν όλες μου οι χαρές κι όλες μου οι πίκρες, ήταν τούτη: η ακατάπαυτη, ανήλεη πάλη ανάμεσα στο πνέμα και στη σάρκα.
Μέσα μου παμπάλαιες ανθρώπινες και προανθρώπινες σκοτεινές δυνάμεις του Πονηρού· μέσα μου παμπάλαιες ανθρώπινες και προανθρώπινες φωτερές δυνάμεις τού Θεού· κι η ψυχή μου ήταν η παλαίστρα όπου οι δύο τούτοι στρατοί χτυπιούνταν κι έσμιγαν.
Αγωνία μεγάλη· αγαπούσα το σώμα μου, και δεν ήθελα να χαθεί· αγαπούσα την ψυχή μου, και δεν ήθελα να ξεπέσει· μάχουμουν να φιλιώσω τις δύο αυτές αντίδρομες κοσμογονικές δυνάμες, να νιώσουν πως δεν είναι οχτροί, είναι συνεργάτες, και να χαρούν, να χαρώ κι εγώ μαζί τους, την αρμονία.”
“Κάθε άνθρωπος είναι θεάνθρωπος, σάρκα και πνέμα· να γιατί το μυστήριο του Χριστού δεν είναι μονάχα μυστήριο μιας ορισμένης θρησκείας· είναι πανανθρώπινο· σε κάθε άνθρωπο ξεσπάει η πάλη Θεού και ανθρώπου και συνάμα η λαχτάρα της φίλιωσης. Τις περισσότερες φορές η πάλη αυτή είναι ασύνειδη, βαστάει λίγο, δεν αντέχει μια αδύνατη ψυχή να αντιστέκεται καιρό πολύ στην σάρκα· βαραίνει, γίνεται και αυτή σάρκα, κι ο αγώνας παίρνει τέλος. Μα στους υπεύθυνους ανθρώπους, που έχουν μερόνυχτα καρφωμένα τα μάτια τους στο ανώτατο Χρέος, η πάλη ανάμεσα στη σάρκα και στο πνέμα ξεσπάει χωρίς έλεος και μπορεί να βαστάξει ως το θάνατο.”
...
“Ποτέ δεν ακολούθησα με τόσο τρόμο την αιματωμένη πορεία του στο Γολγοθά, ποτέ δεν έζησα με τόση ένταση, με τόση κατανόηση αγάπη το Βίο και τα Πάθη τού Χριστού, όσο τις μέρες και τις νύχτες που έγραφα τον Τελευταίο Πειρασμό. Γράφοντας την εξομολόγηση ετούτη της αγωνίας και της μεγάλης ελπίδας του ανθρώπου ήμουν συγκινημένος τόσο που τα μάτια μου βούρκωναν· δεν είχα νιώσει ποτέ με τόση γλύκα, με τόσο πόνο να πέφτει στάλα στάλα το αίμα του Χριστού στην καρδιά μου.
Γιατί ο Χριστός, για ν' ανέβει στην κορυφή της θυσίας, στο Σταυρό, στην κορυφή της εξαϋλωσης, στο Θεό, πέρασε όλα τα στάδια του αγωνιζόμενου ανθρώπου. Όλα, και γι' αυτό κι ο πόνος του΄μας είναι τόσο γνώριμος και τον πονούμε, κι η τελική νίκη του μας φαίνεται τόσο και δικιά μας μελλούμενη νίκη. O,τι είχε βαθιά ανθρώπινο ο Χριστός, μας βοηθάει να τον καταλάβουμε και να τον αγαπήσουμε και να παρακολουθούμε τα Πάθη του σαν να' ταν δικά μας πάθη. Αν δεν είχε μέσα του το ζεστό ανθρώπινο στοιχείο, δε θα μπορούσε ποτέ με τόση σιγουράδα και τρυφερότητα να αγγίξει την καρδιά μας· και δε θα μπορούσε να γίνει πρότυπο στη ζωή μας. Αγωνιζόμαστε κι εμείς, τον
του Νίκου Καζαντζάκη
η αγαπη
Σε αλωνίζει για να σε ξεσταχυάσει.
Σε κοσκινίζει για να σε λευτερώσει από τα φλούδια σου.
Σε αλέθει για να σε λευκάνει.
Σε ζυμώνει ώσπου να γίνεις απαλός.
Και μετά σε παραδίνει στην ιερή φωτιά της για να γίνεις ιερό ψωμί για του Θεού το άγιο δείπνο.
Όλα αυτά θα σου κάνει η αγάπη για να μπορέσεις να γνωρίσεις τα μυστικά της καρδιάς σου και με τη γνώση αυτή να γίνεις κομμάτι της καρδιάς της ζωής
ΧΑΛΙΛ ΓΚΙΜΠΡΑΝ
Ο Κλεάνθης Γρίβας και ο Χριστιανισμός...
Ο Πάνος Ζέρβας (panosz) στο blog του εδώ : ( http://panosz.wordpress.com/2006/12/11/)
αναδημοσιεύει ένα άρθρο του γνωστού ψυχίατρου Κλεάνθη Γρίβα και εγώ απαντώ έτσι:
Μερικά από τα βασικότερα ερωτήματα που προκύπτουν είναι:
- Σε τι κάνει κακό η εκκλησία ; και η ορθόδοξη χριστιανική ιδιαίτερα…
- Υπερασπίζεσαι καλύτερα την κοινωνική κατάσταση που επικρατούσε στην Αρχαία Ελλάδα από ότι μετά Χριστόν ;
- Έχεις ιδέα ιδιαίτερα ποιά ήταν η θέση των γυναικών προ Χριστού και μετά Χριστόν ;
- Στερεί από κάποιον την ελευθερία του ο Χριστιανισμός ;
- Ο ίδιος ο Απόστολος Παύλος δεν μιλούσε από τα γνωστότερα αρχαία μνημεία ανά την Ελλάδα και τον κόσμο υπερασπίζοντας την διατήρησή τους ;
- Γιατί αναφέρεις συνεχώς ως πηγή σου τον Κ.Σιμόπουλο ; άλλοι δεν υπάρχουν ή μήπως μόνο αυτός κάνει για τις απόψεις σου ;
- Ο Κύριλλος και ο Μεθόδιος δεν μπορούσαν άνετα να επιβάλλουν την ελληνική γλώσσα σε όλες τις ανατολικές χώρες ; γιατί σεβάστηκαν τις τοπικές διαλέκτους ; δημιουργώντας το κυριλλικό αλφάβητο ;
και ας προχωρήσουμε στα πιό σοβαρά ερωτήματα :
- Υπάρχει Θεός ;
- Εάν όχι τότε όλα έγιναν στη τύχη και μάλιστα από το τίποτα…
- Βάλε σε ένα τσουβάλι μπόλικο τίποτα και ανακάτευε το εκατομμύρια χρόνια, θα βγεί κάτι ;
- Αλλά ας πούμε και για την γνωστή χαζομάρα του big-bang … πάρε οποιοδήποτε δημιούργημα έχεις μπροστά σου (εγώ σε μία συζήτηση που είχα με τον καθηγ.Πουλαντζά στο σπήλαιο των Πετραλώνων και ο οποίος δεν πίστευε σε τίποτα παρά μόνο στον “Αρχάνθρωπο” του είπα έχοντας μία φωτογραφική μηχανή στα χέρια μου, πάρε αυτή τη μηχανή, διέλυσέ την, βάλτην σε ένα τσουβάλι και ανακάτευε, κάποια στιγμή θα βγεί φωτογραφική μηχανή ; δεν με απάντησε ποτέ…
- Εάν υπάρχει Θεός τότε αλλάζει πολύ η συζήτηση και ρίξτε μιά ματιά στο blog μου (athang2005.blogspot.com) για να δείτε την συνέχεια…
Συμφωνώ και με τον Πορφύριο…
απάντηση του panosz :
και ο bioannis
και η απάντησή μου:
προς bioannis
νομίζω ότι είναι εμφανές ότι έκανα λάθος εγώ στο όνομα που δεν ξέρω πως με κόλλησε ότι λεγόταν Πουλαντζάς , έχεις δίκιο Πουλιανός , αλλά σημασία έχει το ερώτημα της τύχης…
‘Οσον αφορά την τύχη προφανώς κάποιος που σε διαβάζει βγάζει το συμπέρασμα ότι όχι μόνον δεν αναφέρεται (η τύχη) σε κάτι που γίνεται σπάνια αλλά ουσιαστικά όλα προέκυψαν από αυτήν…Νομίζω ότι από αυτό το συλλογισμό λείπει τελείως οποιαδήποτε απόδειξη… Γινόμαστε αιθεροβάμονες εάν πιστεύουμε έτσι στη τύχη…
Θα μου πείς καλά και εσύ τι αποδείξεις έχεις ;
Μα οι κυριότερες αποδείξεις μου (εκτός από το Άγιο Φώς, τη Θεία Κοινωνία, το Αντίδωρο κλπ…) είναι οι ίδιοι οι Άγιοι , παλιοί και νέοι (που ίσως να κυκλοφορούν και ανάμεσά μας χωρίς να τους γνωρίζουμε…) και κυρίως οι μαρτυρίες ανθρώπων που είχαν την “τύχη” να ευεργετηθούν από αυτούς τους αγίους είτε ψυχικά είτε και σωματικά… Κατά την άποψή σου όλα αυτά είναι τυχαία… ή ίσως είναι ωραία σκηνοθετημένα παραμύθια… κατά την γνώμη μου δεν είναι έτσι , αλλά είναι χειροπιαστές αλήθειες…
προς Πάνο…
Καλώς σας βρήκα και πιστεύω ότι είναι χρήσιμη πάντα μία αντιπαράθεση από το να πάω μόνο σε εκείνους που πιστεύουν τα ίδια με εμένα και να λέμε τα ίδια… στο αμμώνι φαίνονται τα σίδερα…
θα απαντήσω λίγο αργότερα πιό διεξοδικά αλλά ως πρώτο σχόλιο θέλω να πω ότι θεωρείς τα δικά μου σχόλια μη πειστικά ενώ στο ερώτημά μου αν υπάρχει Θεός λες είπαμε να μιλήσουμε σοβαρά…
Σε πληροφορώ που ίσως το γνωρίζεις ότι με βάση αυτό το ερώτημα ένα πολύ μεγάλο μέρος της σύγχρονης και παλαιάς φιλοσοφίας έχει ασχοληθεί εδώ και εκατοντάδες χρόνια εκτός και εάν θεωρείς ότι όλοι αυτοί οι φιλόσοφοι (που σε πολλούς από αυτούς δεν μπορώ ούτε τα κορδόνια τους να δέσω…) δεν συζητούσαν σοβαρά όταν έθεταν τέτοια ερωτήματα…(?!)
Λες επίσης ότι κάνω λάθος ότι συμφωνώ με τον Πορφύριο αλλά δεν μας αναφέρεις κανένα επιχείρημα γιατί κάνω λάθος…
Έτσι πολύ έυκολα και εσύ κάνεις λάθος σε όλες τις τοποθετήσεις σου και ξεμπερδέψαμε …!!!( αλλά φυσικά δεν είναι έτσι…)
Με τον pontiac που μου αναφέρεις φυσικά και δεν συμφωνώ με την στάση του ως προς την πολιτιστική επανάσταση… κάποτε θεωρούσαμε ότι ο κόσμος αλλάζει με φωτιά και με μαχαίρι… να όμως που οι χριστιανοί άλλαξαν τον κόσμο μόνο με την πίστη τους… ή μήπως όταν ιδρύθηκε το Βυζάντιο άνοιξε καμία μύτη ; τους χριστιναούς και καίγανε και τους ρίχνανε φαϊ για τα λιοντάρια ή δεν είναι έτσι ;
Θα επανέλθω … ευχαριστώ …
αναδημοσιεύει ένα άρθρο του γνωστού ψυχίατρου Κλεάνθη Γρίβα και εγώ απαντώ έτσι:
Μερικά από τα βασικότερα ερωτήματα που προκύπτουν είναι:
- Σε τι κάνει κακό η εκκλησία ; και η ορθόδοξη χριστιανική ιδιαίτερα…
- Υπερασπίζεσαι καλύτερα την κοινωνική κατάσταση που επικρατούσε στην Αρχαία Ελλάδα από ότι μετά Χριστόν ;
- Έχεις ιδέα ιδιαίτερα ποιά ήταν η θέση των γυναικών προ Χριστού και μετά Χριστόν ;
- Στερεί από κάποιον την ελευθερία του ο Χριστιανισμός ;
- Ο ίδιος ο Απόστολος Παύλος δεν μιλούσε από τα γνωστότερα αρχαία μνημεία ανά την Ελλάδα και τον κόσμο υπερασπίζοντας την διατήρησή τους ;
- Γιατί αναφέρεις συνεχώς ως πηγή σου τον Κ.Σιμόπουλο ; άλλοι δεν υπάρχουν ή μήπως μόνο αυτός κάνει για τις απόψεις σου ;
- Ο Κύριλλος και ο Μεθόδιος δεν μπορούσαν άνετα να επιβάλλουν την ελληνική γλώσσα σε όλες τις ανατολικές χώρες ; γιατί σεβάστηκαν τις τοπικές διαλέκτους ; δημιουργώντας το κυριλλικό αλφάβητο ;
και ας προχωρήσουμε στα πιό σοβαρά ερωτήματα :
- Υπάρχει Θεός ;
- Εάν όχι τότε όλα έγιναν στη τύχη και μάλιστα από το τίποτα…
- Βάλε σε ένα τσουβάλι μπόλικο τίποτα και ανακάτευε το εκατομμύρια χρόνια, θα βγεί κάτι ;
- Αλλά ας πούμε και για την γνωστή χαζομάρα του big-bang … πάρε οποιοδήποτε δημιούργημα έχεις μπροστά σου (εγώ σε μία συζήτηση που είχα με τον καθηγ.Πουλαντζά στο σπήλαιο των Πετραλώνων και ο οποίος δεν πίστευε σε τίποτα παρά μόνο στον “Αρχάνθρωπο” του είπα έχοντας μία φωτογραφική μηχανή στα χέρια μου, πάρε αυτή τη μηχανή, διέλυσέ την, βάλτην σε ένα τσουβάλι και ανακάτευε, κάποια στιγμή θα βγεί φωτογραφική μηχανή ; δεν με απάντησε ποτέ…
- Εάν υπάρχει Θεός τότε αλλάζει πολύ η συζήτηση και ρίξτε μιά ματιά στο blog μου (athang2005.blogspot.com) για να δείτε την συνέχεια…
Συμφωνώ και με τον Πορφύριο…
απάντηση του panosz :
athang,
πρώτα, καλωσήλθες από τα μέρη μας. Έπειτα να ξεκαθαρίσω ότι το κείμενο δεν το έγραψα εγώ, αλλά ο Κλεάνθης Γρίβας - η καλύβα το αναδημοσιεύει.
Στο ψητό τώρα. Θέτεις πολλά ερωτήματα - από τα κλασσικά των θεολόγων. Θα προσπαθήσω να απαντήσω, στο μέτρο του δυνατού.
- Σε τι κάνει κακό η εκκλησία ; και η ορθόδοξη χριστιανική ιδιαίτερα…
Κανένας ανθρώπινος θεσμός δεν κάνει κακό από μόνος του ή εξ υποθέσεως. Το θέμα είναι η πολιτική του χρήση μέσα στις κοινωνίες όπου υφίσταται — και ποιά ομάδα εξουσίας κατέχει αυτή τη χρήση και πως τη διαχειρίζεται. Κρίνοντας λοιπόν εκ του αποτελέσματος, ναι, η χριστιανική εκκλησία έχει κάνει μεγάλο κακό στην ανθρωπότητα - χωρίς αυτό να σημαίνει καθόλου οτι μια άλλη θρησκευτική θέσμιση θα τα κατάφερνε οπωσδήποτε καλύτερα. Μιλάμε όμως για αυτό που όντως συνέβη και όχι με υποθέσεις. Όσο για την Ορθοδοξία, η προηγούμενη γενική απάντηση πρέπει να συμπεριλάβει και την υποσημείωση οτι συνήθως ο κατώτερος κλήρος ταυτίστηκε με τις επιλογές του λαού, πχ στη Μεγάλη Ελληνική Επανάσταση. Αυτό όμως δεν ισχύει καθόλου για την καθεστωτική Εκκλησία, η οποία είχε άλλο πολιτικό πρόγραμμα, ριζικά αντίθετο. Λεπτομέρειες μπορείς να αναζητήσεις σε κείμενα δημοσιευμένα στο παλιότερο ιστολόγιό μου (”τα μυστικά του Κόλπου”)
- Υπερασπίζεσαι καλύτερα την κοινωνική κατάσταση που επικρατούσε στην Αρχαία Ελλάδα από ότι μετά Χριστόν ;
Άστοχο ερώτημα. Πριν το Χριστό υπήρξαν αιώνες ιστορίας και μετά το ίδιο. Στη μεγάλη της διαδρομή η “κοινωνική κατάσταση” είναι πηγή πόνου για τους ανθρώπους - με εξαιρέσεις τόσο πριν όσο και μετά το Χριστό. Για να είμαι πιο ακριβής, δεν πιστεύω οτι η θρησκευτική θέσμιση έχει την πρώτη, την καθοριστική σημασία ως προς την “κοινωνική κατάσταση”. Προηγούνται άλλοι, πιο σημαντικοί παράγοντες.
- Έχεις ιδέα ιδιαίτερα ποιά ήταν η θέση των γυναικών προ Χριστού και μετά Χριστόν ;
Ισχύουν τα ίδια με την προηγούμενη ερώτηση. Αλλά, καλού κακού, δεν πρέπει να τρίβονται οι χριστιανοί απολογητές στην γκλίτσα του τσοπάνη… Είναι πολύ εύκολο να αναφερθεί κανείς στις πρακτικές αιώνων, υπό τον χριστιανικό μανδύα…
- Στερεί από κάποιον την ελευθερία του ο Χριστιανισμός ;
Ο χριστιανισμός καθεαυτός από κανέναν. Η πολιτική του αξιοποίηση από κοσμικές ομάδες εξουσίας, ναι, τη στέρησε από πολλούς (στέρησε ακόμα και τη ζωή τους) - και εξακολουθεί να το κάνει και σήμερα, με μηχανισμούς που η περιγραφή τους ξεφεύγει από τα όρια αυτού του σχολίου.
- Ο ίδιος ο Απόστολος Παύλος δεν μιλούσε από τα γνωστότερα αρχαία μνημεία ανά την Ελλάδα και τον κόσμο υπερασπίζοντας την διατήρησή τους ;
Φαντάζεσαι φίλε μου τι θα γινόταν αν σήκωνε τον κασμά για να καταστρέψει κάποιο μνημείο, όπως έκανεν οι διαδοχοί του ΟΤΑΝ ισχυροποιήθηκαν πολιτικά; Άστοχη ερώτηση κι αυτή… Για να είμαι σαφής, δεν έχω την παραμικρή αμφιβολία οτι ο Παύλος, ως καλός Εβραίος θεολόγος, θα το έκανε, αν μπορούσε. Φαίνεται αυτό ξεκάθαρα, αρκεί να διαβάσει κανείς τις Επιστολές του, χωρίς παρωπίδες.
- Γιατί αναφέρεις συνεχώς ως πηγή σου τον Κ.Σιμόπουλο ; άλλοι δεν υπάρχουν ή μήπως μόνο αυτός κάνει για τις απόψεις σου ;
Τον αναφέρει ο Γρίβας. Σε προηγούμενο σχόλιο επισήμανα σαφώς αυτή την αδυναμία του κειμένου. Αυτό δε σημαίνει οτι όσα αναφέρονται δεν ισχύουν: ισχύουν και με το παραπάνω!
- Ο Κύριλλος και ο Μεθόδιος δεν μπορούσαν άνετα να επιβάλλουν την ελληνική γλώσσα σε όλες τις ανατολικές χώρες ; γιατί σεβάστηκαν τις τοπικές διαλέκτους ; δημιουργώντας το κυριλλικό αλφάβητο ;
Παραπειστική ερώτηση. Το έκαναν για τον ίδιο λόγο που οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες δεν κατάφεραν ποτέ να επιβάλουν τα λατινικά στους πληθυσμούς της Ανατολικής Αυτοκρατορίας - μέχρι που τα παράτησαν και έγινε και επίσημη γλώσσα η ελληνική. Εξάλου, δεν ήταν θέμα των δύο μοναχών - μήπως δοκίμασε κανείς να μάθει ελληνικά στους Ρώσους; Εκχριστιανισμός + υποχρεωτική ελληνομάθεια = αντίσταση των Βουλγάρων. Εκχριστιανισμός στη γλώσσα τους = αποδοχή… ΠΟΛΙΤΙΚΟ ήταν το θέμα, μην τρελαίνεστε…
[και ας προχωρήσουμε στα πιό σοβαρά ερωτήματα - λέει ο athang. Για να δούμε…]
- Υπάρχει Θεός ;
Είπαμε, να συζητάμε σοβαρά. Το ερώτημα αυτό είναι άνευ νοήματος - πάνω σ’ αυτό έγραψα το επόμενο ποστ (”Ελένη”) όπου σε παραπέμπω.
- Εάν όχι τότε όλα έγιναν στη τύχη και μάλιστα από το τίποτα…
Δε με αφορά η ερώτηση - υπόθεση, γιατί εγώ ουδέποτε είπα / έγραψα κάτι τέτοιο. Και πως να το πω, αφού το θεωρώ λάθος;
- Βάλε σε ένα τσουβάλι μπόλικο τίποτα και ανακάτευε το εκατομμύρια χρόνια, θα βγεί κάτι ;
Αρχίζω να κουράζομαι με αυτές τις σοβαρές ερωτήσεις…
- Αλλά ας πούμε και για την γνωστή χαζομάρα του big-bang … πάρε οποιοδήποτε δημιούργημα έχεις μπροστά σου (εγώ σε μία συζήτηση που είχα με τον καθηγ.Πουλαντζά στο σπήλαιο των Πετραλώνων και ο οποίος δεν πίστευε σε τίποτα παρά μόνο στον “Αρχάνθρωπο” του είπα έχοντας μία φωτογραφική μηχανή στα χέρια μου, πάρε αυτή τη μηχανή, διέλυσέ την, βάλτην σε ένα τσουβάλι και ανακάτευε, κάποια στιγμή θα βγεί φωτογραφική μηχανή ; δεν με απάντησε ποτέ…
Προσωπικά θεωρώ οτι η θεωρία του bing bang είναι χαζομάρα. Δεν κάθομαι όμως να αφηγούμαι άλλες χαζομάρες στη θέσης της.
- Εάν υπάρχει Θεός τότε αλλάζει πολύ η συζήτηση και ρίξτε μιά ματιά στο blog μου (athang2005.blogspot.com) για να δείτε την συνέχεια…
Πάλι τα ίδια… Ωστόσο, στο μπλόγκ σου θα έρθω - πολύ ευχαρίστως!
“Συμφωνώ και με τον Πορφύριο…”
Καλά κάνεις και συμφωνείς - απλά κάνεις λάθος. Οι άνθρωποι είμαστε επιρρεπείς στα λάθη… Υποθέτω οτι συμφωνείς και με τον pontiac, στις θέσεις που παίρνει για το Βυζάντιο. Υποθέτω επίσης οτι συμφωνείς και μαζί μου, όταν ανατριχιάζω με την εκτίμηση του pontiac για την Κινέζικη Πολιτιστική Επανάσταση. Ο κόσμος εκτός από πολύπλοκος είναι και πολύχρωμος… :-)
December 12th, 2006 at 2:12 pm
Pontiac
και ο bioannis
athag δεν χρειαζόταν και πολύ φαντασία για να καταλάβουμε ότι συμφωνείς με τον πορφύριο, μόνο που στο δηλητήριο και τη μαυρίλα, ούτε στο μικρό του δακτυλάκι δεν φτάνεις. Μπορείς να προσπαθήσεις βέβαια στη συνέχεια γιατί δεν σου λείπει το ταλέντο.
Ο Καθ. Πουλαντζάς που μίλαγες στη σπηλιά ήταν ήδη πεθαμένος, περί τα 25 χρόνια πριν, οπότε μάλλον με φάντασμα θα μιλούσες. Απ’ ότι ξέρω ο Πουλιανός “που μόνο στον αρχάνθρωπο πιστεύει” πάει κάπου-κάπου στα Πετράλωνα, και μάλλον θα είδες και κάποιο γραφτό του στο “Δαυλό” και θα μπερδεύτηκες. Απ’ ότι ξέρω υποστηρίζει ότι ο πρώτος άνθρωπος πάνω στη γή ήταν Έλληνας, οπότε δεν μπορεί θα υπάρχουν κάποιες μικρές ή μεγάλες συγγένειες με σένα και τον πορφύριο…. όμως, κάπου μπέρδεψες τις γραβάτες με τα σώβρακα.
Να βάλω όμως και εγώ μερικές ερωτήσεις:
Γιατί όσοι (τυχαία) γεννιούνται κάπου, ταυτίζονται πολιτισμικά (και θρησκευτικά) περίγυρο που μεγαλώνουν ? (Εκτός από σπανιότατες εξαιρέσεις σοφών και αξιοσέβαστων ανθρώπων που «αλλαξοπίστησαν» στην πορεία… επαναλαμβάνω όμως, σπανιότατες)
Γιατί ανεξαιρέτως όλες οι θρησκείες (και ιδιαίτερα οι μονοθεϊστικές) θέτουν όλους τους ανθρώπους στο δίλημμα πιστοί/άπιστοι εξοντώνοντας τους απίστους από καιρού εις καιρόν, όποτε μπορούν τελοσπάντων.
Αν μπορούσε το ανθρώπινο μυαλό να συλλάβει την έννοια του χρόνου, χωρίς ένα τέλος και μια αρχή, σε τι θα «χρησίμευε» ο Θεός ? Έχει νόημα η φράση 4 δισ. χρόνια πριν ?
Πριν την ύπαρξη του ανθρώπου στη γη υπήρχε θεός ? και γιατί άργησε τόσο πολύ να τον δημιουργήσει, και μάλιστα «κατ’ εικόνα και ομοίωση» του ?
Η φράση «δεν είναι ο άνθρωπος δημιούργημα του θεού, αλλά ο θεός είναι δημιούργημα του ανθρώπου»… είναι περισσότερο κοντά στην αλήθεια….
Η τύχη δεν αναφέρεται σε κάτι που δεν γίνεται, αναφέρεται σε κάτι που γίνεται σπάνια. Σε κάτι που μπορεί να γίνει μέτά από μεγάλο χρονικό διάστημα. Όταν γίνει όμως μπορεί να συνεχίσει την πορεία του, να αναπαράγεται δηλαδή, όπως η μικρή παρένθεση στο σύμπαν που λέγεται ΖΩΗ, και το πρωταρχικό της χαρακτηριστικό/ιδιότητα είναι η αναπαραγωγή.
και η απάντησή μου:
προς bioannis
νομίζω ότι είναι εμφανές ότι έκανα λάθος εγώ στο όνομα που δεν ξέρω πως με κόλλησε ότι λεγόταν Πουλαντζάς , έχεις δίκιο Πουλιανός , αλλά σημασία έχει το ερώτημα της τύχης…
‘Οσον αφορά την τύχη προφανώς κάποιος που σε διαβάζει βγάζει το συμπέρασμα ότι όχι μόνον δεν αναφέρεται (η τύχη) σε κάτι που γίνεται σπάνια αλλά ουσιαστικά όλα προέκυψαν από αυτήν…Νομίζω ότι από αυτό το συλλογισμό λείπει τελείως οποιαδήποτε απόδειξη… Γινόμαστε αιθεροβάμονες εάν πιστεύουμε έτσι στη τύχη…
Θα μου πείς καλά και εσύ τι αποδείξεις έχεις ;
Μα οι κυριότερες αποδείξεις μου (εκτός από το Άγιο Φώς, τη Θεία Κοινωνία, το Αντίδωρο κλπ…) είναι οι ίδιοι οι Άγιοι , παλιοί και νέοι (που ίσως να κυκλοφορούν και ανάμεσά μας χωρίς να τους γνωρίζουμε…) και κυρίως οι μαρτυρίες ανθρώπων που είχαν την “τύχη” να ευεργετηθούν από αυτούς τους αγίους είτε ψυχικά είτε και σωματικά… Κατά την άποψή σου όλα αυτά είναι τυχαία… ή ίσως είναι ωραία σκηνοθετημένα παραμύθια… κατά την γνώμη μου δεν είναι έτσι , αλλά είναι χειροπιαστές αλήθειες…
προς Πάνο…
Καλώς σας βρήκα και πιστεύω ότι είναι χρήσιμη πάντα μία αντιπαράθεση από το να πάω μόνο σε εκείνους που πιστεύουν τα ίδια με εμένα και να λέμε τα ίδια… στο αμμώνι φαίνονται τα σίδερα…
θα απαντήσω λίγο αργότερα πιό διεξοδικά αλλά ως πρώτο σχόλιο θέλω να πω ότι θεωρείς τα δικά μου σχόλια μη πειστικά ενώ στο ερώτημά μου αν υπάρχει Θεός λες είπαμε να μιλήσουμε σοβαρά…
Σε πληροφορώ που ίσως το γνωρίζεις ότι με βάση αυτό το ερώτημα ένα πολύ μεγάλο μέρος της σύγχρονης και παλαιάς φιλοσοφίας έχει ασχοληθεί εδώ και εκατοντάδες χρόνια εκτός και εάν θεωρείς ότι όλοι αυτοί οι φιλόσοφοι (που σε πολλούς από αυτούς δεν μπορώ ούτε τα κορδόνια τους να δέσω…) δεν συζητούσαν σοβαρά όταν έθεταν τέτοια ερωτήματα…(?!)
Λες επίσης ότι κάνω λάθος ότι συμφωνώ με τον Πορφύριο αλλά δεν μας αναφέρεις κανένα επιχείρημα γιατί κάνω λάθος…
Έτσι πολύ έυκολα και εσύ κάνεις λάθος σε όλες τις τοποθετήσεις σου και ξεμπερδέψαμε …!!!( αλλά φυσικά δεν είναι έτσι…)
Με τον pontiac που μου αναφέρεις φυσικά και δεν συμφωνώ με την στάση του ως προς την πολιτιστική επανάσταση… κάποτε θεωρούσαμε ότι ο κόσμος αλλάζει με φωτιά και με μαχαίρι… να όμως που οι χριστιανοί άλλαξαν τον κόσμο μόνο με την πίστη τους… ή μήπως όταν ιδρύθηκε το Βυζάντιο άνοιξε καμία μύτη ; τους χριστιναούς και καίγανε και τους ρίχνανε φαϊ για τα λιοντάρια ή δεν είναι έτσι ;
Θα επανέλθω … ευχαριστώ …
Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)
Η αγάπη δεν κατέχει κι ούτε μπορεί να κατέχετα
Τότε, θα ήταν καλύτερα για σένα να σκεπάσεις τη γύμνια
σου και να βγεις έξω από το αλώνι της αγάπης. Και να σταθείς στον χωρίς εποχές κόσμο όπου θα γελάς, αλλά όχι με ολάκερο το γέλιο σου και θα κλαις, αλλά όχι με όλα τα δάκρυά σου.
και δεν παίρνει τίποτα παρά από τον εαυτό της. Η αγάπη δεν κατέχει κι ούτε μπορεί να κατέχεται, γιατί η αγάπη αρκείται στην αγάπη.
ΧΑΛΙΛ ΓΚΙΜΠΡΑΝ
"Εγώ βρίσκομαι μέσα στην καρδιά του Θεού".
Και μη πιστέψεις ότι μπορείς να κατευθύνεις την πορεία της αγάπης, γιατί η αγάπη, αν σε βρει άξιο, θα κατευθύνει εκείνη τη δική σου πορεία.
Η αγάπη δεν έχει καμιά άλλη επιθυμία εκτός από την εκπλήρωσή της. Αλλά αν αγαπάς κι είναι ανάγκη να έχεις επιθυμίες, ας είναι αυτές οι επιθυμίες σου: Να λιώσεις και να γίνεις σαν το τρεχούμενο ρυάκι που λέει το τραγούδι του στη νύχτα.
ΧΑΛΙΛ ΓΚΙΜΠΡΑΝ
"Ο Σωκράτης κι εγώ...."
"Ακούω την εκπομπή μας, ρε Σωκράτη. Την επανάληψη το βράδυ (που είναι πάντα καλύτερη). Ακούω το παιδί μας που δεν πρόλαβε να γίνει ενός έτους. Κάθομαι να σου γράψω με χαρτί και στιλό γιατί δουλεύαμε μαζί από τότε που γέμιζες δεκάδες σελίδες καθημερινά χειρόγραφα.
Και μια εποχή μετά αγόρασες τον πρώτο σου υπολογιστή και δεν σταμάτησες να γράφεις κι εκεί. Και δεν σταμάτησες ποτέ. Και τι κατάλαβες; Αυτό με ρώτησε και ο Βασίλης. Σκεπτόμενος την έγκυο αδελφή του που άφηνες πίσω, με ρώτησε: "Αξίζει;" και εκείνη τη στιγμή μου έδειχνε... εσένα νεκρό. Και τότε συνειδητοποίησα πόσα πράγματα δεν ξέρω για σένα. Ακόμη και τη γυναίκα σου την Αδαμαντία την.. είχα δει μόνο μια φορά ως νύφη. Τη δεύτερη φορά την είδα χήρα.
Ρε Σωκράτη, διάβασες ότι μια δημοσιογράφος της κρατικής τηλεόρασης, όταν έμαθε ότι εκτελέστηκες, διερωτήθηκε μέσα της: "Μα, ποιος μ... τον έκανε ήρωα;". Φυσικά θα της απαντήσω της κυρίας, όμως άλλο σου έλεγα. Η ίδια λοιπόν προβληματίστηκε στο κείμενό της για το αν τελικά είσαι "ένας από εμάς"... και στο τέλος σου έκανε την τιμή να σε συμπεριλάβει στη νομεγκλατούρα τους. "Από εμάς" πάει να πει από τους δημοσιογράφους.
Και άκου, Σωκράτη, δημοσιογράφος είναι και αυτός που αποκαλύπτει παραδικαστικό, παράνομο τσόγο, κύκλωμα αστυνομικών, μεγαλοαπατεώνων, ναρκωτικών, μαστροπίας, χρηματισμούς και σκάνδαλα υπουργών (θυμάσαι πόσο τις γουστάραμε αυτές τις θεματάτρες;), δημοσιογράφος είναι και αυτός που -από τότε που θυμόμαστε- παρουσιάζει εκπομπές.
Μια πρωινή εκπομπή, μια βραδινή, ένα talk show, άντε και καμιά Eurovision.
Δημοσιογράφος είναι και αυτός που ψάχνεις και συγκρούεται.
Δημοσιογράφος είναι και αυτός που πρέπει να χαμογελάει σ' όλους.
Μωρέ δεν πάτε να ....; (Αλλά δεν βρίζουμε ποτέ μπροστά στον Σωκράτη.)
Λοιπόν, ξέρεις τι πιστεύω; Μάλλον θα την πείραξε το θέμα συμβόλαια στην ΕΡΤ. Και άκου, Σωκράτη, ένας άλλος δημοσιογράφος συμπέρανε από τον θάνατό σου ότι "θα έπρεπε να προσέχουμε τι λέμε και τι γράφουμε". Πού να καταλάβουν αυτοί τι σημαίνει "να παίζεις τα πάντα;"
Σσσσσσσσσσσς, Σωκράτη, αυτοί δεν πήραν μυρωδιά. Ναι, από τότε που έφυγες όλα αυτά. Όχι, δεν κάνω λάθος. Ρώτα τους. Μωρές, κάνα, δυο μηνάκια στο γραφείο και θα στρώνανε... αλλά θα έρθουν τώρα να σου πουν -και με το δίκιο τους- "και γιατί να κάνω αποκαλύψεις; Για να με σκοτώσουνε σαν τον Γκιόλια;". Να το... Πώς τα κατάφερες, ρε φίλε, να αφήσεις το όνομά σου στην Ιστορία; Τι κόλπο είναι πάλι αυτό; Εντάξει, ήσουν ιδιόμορφη περίπτωση ανθρώπου αλλά τόσο πιά;
Το κατάφερες κι αυτό. Σε παραδέχομαι. "Αύριο τι θα παίξουμε;". Να, ρε Σωκράτη, και αυτή την επιστολή τη γράφω με απλά λόγια για "να καταλάβει ο κόσμος". Ακόμη και "η γιαγιά στην Αλεξανδρούπολη" (με είχες πρήξει μ' αυτή τη γιαγιά στην Αλεξανδρούπολη). "Να καταλαβαίνει ο κόσμος" και "να καταλαβαίνει ο κόσμος". Μωρέ, καταλαβαίνει ο κόσμος.
Όχι, ρε Σωκράτη, και αύριο στο γραφείο. να πάρουμε και κάνα ρεπό. Α, θα έρθεις κι εσύ. Κι εμείς πότε θα ζήσουμε; Α, έχουμε καιρό (Σ' έχω ικανό να μου το έλεγες και τώρα αυτό.) Ρε Σωκράτη, ξέρεις που καταλήγω; Οτι πάλι έιτούργησες σαν αρχισυντάκτης. Έβαλες τη γραμμή και μας είπες: "Να σας δω. Ποιος συνεχίζεις και ποιος κωλώνει. Ποιος είναι μάγκας και ποιος θα αρχίσει να σκέφτεται καλύτερα το τι λέει και το τι γράφει". Βγάλε αυτόυς που θα ηρεμήσουν, βγάλε και αυτόυς που θα το ξανασκεφτούν.
Μείναμε κάποιες χιλιάδες που δεν έχουμε να σκεφτούμε τίποτα. Γιατί μάθαμε από εσένα και τον κάθε αντίστοιχο Σωκράτη τον βασικό κανόνα: "Πρέπει να το μάθει ο κόσμος".
Μάθε λοιπόν, κόσμε, ότι έχασα έναν φίλο. Οταν πρωτοσυνατηθήκαμε, δεν με χώνεψε και δεν τον χώνεψα. Όσο περνούσε ο καιρός, μάλιστα, καταλάβαινα ότι διαφέρουμε σε πολλά. Και ο καιρός πέρασε κι άλλο και βρήκαμε τον κώδικα επικοινωνίας που ψάχναμε. Και ήταν τόσο απλός τελικά... Πάντα με τον λαό. Χτυπάμε πάντα τους μεγάλους και τους δυνατούς.
Και αυτός ο κώδικας επικοινωνίας έγινε βιοθεωρία και τρόπος σκέψης.
και ενώ ήμασταν διαφορετικοί χαρακτήρες, ποτέ δεν διαφωνούσαμε στη δουλειά. Σχεδός για κανένα θέμα. Τρομερός δεν είναι;
Δεν είναι ωραίο πράγμα να σου αρέσει η δουλειά σου; Και του Σωκράτη του άρεσε, παθιαζόταν, πείσμωνε. Και αυτό τον γέμιζε ζωή.
Και μετά πήγαινε στο σπίτι του που τον περίμεναν η γυναίκα του και το παιδάκι του.
Ο Σωκράτης ήταν ευτυχισμένος άνθρωπος... Και είχε έναν τρόπο να σε παρασύρει σ' αυτό. Δεν απαιτώ την μοναδικότητα του πρωταγωνιστή μου. Ο καθένας έχει τον δικό του σωκράτη που σέβεται και εμπιστεύεται και ξέρει ότι δεν θα τον πουλήσει ποτέ. Απλά τον δικό μου τον σκοτώσανε.
Σ' αυτούς που δεν θέλω να αναφερθώ καθόλου. Όυτε μια λέξη χαμένη γι' αυτούς. Για τον
Σωκράτη θα ήθελα κάτι ακόμη. Να του ζητήσω συγγνώμη. Ξέρω ότι αν συνέβαινε κάτι τέτοιο σε μένα, εκείνος θα αναστάτωνε το σύμπαν με τις φωνές του και εγώ δεν βρήκα το κουράγιο να βγω ούτ σ' ένα δελτίο να πω μια κουβέντα γι' αυτόν.
Φοβήθηκα ότι θα με πάρουν τα κλάματα... όπως τώρα.
Και δεν είναι ώρα για κλάματα. Είναι ώρα για επίθεση. Έχουμε στιλό και μικρόφωνα. Και αυτά είναι βαρύτερος οπλισμός από 17 σφαίρες.
Συγγνώμη, Σωκράτη, που δεν κάναμε περισσότερα.
Που δεν αποκαλύψαμε κι άλλα.
Που δεν ξηλώσμαε κι άλλους.
Που δεν φωνάξαμε ακόμη περισσότερο.
Συγγνώμη, φίλε. που δεν σε γνώρισα καλύτερα.
Σε πίστεψα ότι έχουμε ακόμη καιρό μπροστά μας. Αλλά ήσουν μόνο 37 χρονών.
Μπορώ να σου κάνω κάτι που θα σου αρέσει. Όταν μεγαλώσουν τα παιδάκια σου, θα τους περιγράψω το πόσο ωραίος τύπος ήταν ο πατέρας τους.
Θα τους αρέσει, Σωκράτη.
Γεια σου, ρε Γκιόλια...
(Μην αργήσεις στην εκπομπή τη Δευτέρα!)"
απo TreloKouneli
Είναι πολύ νωρίς
TROKTIKO
Ανάρτηση συνεργάτη του troktik
Το όνειρο ζει, το όνειρό σου έγινε εφιάλτης για κάποιους...
Φίλε καλό βράδυ!
ΤROKTIKO
Η Ελλάδα τιμά «τον συνθέτη» της
παλιοί και νέοι συνεργάτες του, τραγουδιστές, συνθέτες και ηθοποιοί, Έλληνες και ξένοι, καθώς και μερικοί ακόμη σπουδαίοι καλλιτέχνες, θα ενώσουν τα ταλέντα τους για να του προσφέρουν, ως δώρο γενεθλίων, ένα μουσικό πρόγραμμα. Τραγούδια αγαπημένα, φορτισμένα με μνήμες θα ανάψουν, σαν κεράκια τούρτας γενεθλίων, για να θυμίσουν τη μεγάλη πορεία του συνθέτη.
Στην παρουσίαση της μεγάλης επετειακής γιορτής, που πραγματοποιήθηκε στο συνεδριακό κέντρο του Μεγάρου Μουσικής και τελείται υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, μίλησαν για το δημιουργό και άνθρωπο Μίκη Θεοδωράκη, μερικοί από τους συντελεστές της εκδήλωσης.
«Το Υπουργείο και η ελληνική πολιτεία αισθανόταν σήμερα την ανάγκη να είναι εδώ, σε αυτό το "λουτρό αγάπης", όπως το έχει χαρακτηρίσει ο Μίκης Θεοδωράκης, και να συμμετάσχει στη γιορτή για τα 85 χρόνια ενός καλλιτέχνη του βεληνεκούς και της διάστασης του Μίκη Θεοδωράκη, ενός καλλιτέχνη που δεν ανήκει μόνο στην Ελλάδα, αλλά στην οικουμένη», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο υφυπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού, Γιώργος Νικητιάδης, και πρόσθεσε: «Ο Μίκης Θεοδωράκης μάς κάνει να αισθανόμαστε περήφανοι, προσφέροντας και στον ελληνικό τουρισμό, φέροντας με τη μουσική του εκατοντάδες ανθρώπων στην Ελλάδα».
«Σε αυτή τη δύσκολη περίοδο, που ζούμε, είμαστε υποχρεωμένοι να υπερασπίσουμε τις αξίες μας, όλες τις σταθερές της χώρας, για να κάνουμε μια ανακεφαλαίωση του εθνικού μας κεφαλαίου και να βρούμε έναν καινούργιο δρόμο. Μέσα σε αυτόν τον "καμβά" πρέπει να συμβάλλουμε όλοι, αντλώντας δύναμη από προσωπικότητες, όπως αυτή του Μίκη Θεοδωράκη», δήλωσε ο στιχουργός Μανώλης Ρασούλης.
Ο Παναγιώτης Κυριακίδης, από τον εκδοτικό οργανισμό Π. Κυριακίδη, που συμμετέχει ως χορηγός στην εκδήλωση, αφού συνεχάρη προσωπικά τον υφυπουργό Γ. Νικητιάδη για τη βοήθειά του στην πραγματοποίηση αυτής της γιορτής, «ένα γεγονός όχι μόνο πανελλήνιο, αλλά παγκόσμιο», μίλησε για το Μίκη Θεοδωράκη, τον άνθρωπο που προσφέρει στον πολιτισμό, μέσα στον οποίο «ζουν και επιβιώνουν όλα τα αγαθά, η ελευθερία, η δημοκρατία, η κοινωνική δικαιοσύνη».
Την αγάπη του για τον Μίκη Θεοδωράκη εξέφρασε ο Λουκιανός Κηλαηδόνης: «Η αγάπη μου για το Μίκη με έκανε να γίνω μουσικός, αλλιώς θα παρέμενα αρχιτέκτονας. Όλα μου τα πρώτα τραγούδια ήταν επηρεασμένα από το Μίκη, μέχρι να βρω τον δικό μου δρόμο και γι αυτό, για ακόμη μια χρονιά, βρίσκομαι εδώ για να λάβω μέρος στη γιορτή του και να του ευχηθώ».
Η τραγουδίστρια Καλλιόπη Βέτα, από την πλευρά της, ανέφερε: «Η μουσική του Μίκη Θεοδωράκη στέκει σήμερα σαν φάρος που δείχνει το ωραίο, το όμορφο, το διαφορετικό. Είναι η μουσική που έχει ταξιδέψει την Ελλάδα σε όλο τον κόσμο και οι άνθρωποι παντού συγκινούνται και νιώθουν μια κοινωνική ανάταση, όταν την ακούν».
Η Αρετή Κετιμέ, ως η νεότερη εκ των καλλιτεχνών και προερχόμενη από το χώρο της παραδοσιακής μουσικής, είπε: «Ένα μεγάλο μέρος της μουσικής παράδοσης των Ελλήνων είναι και ο Μίκης Θεοδωράκης. Μέσα από τον Μίκη Θεοδωράκη μου δίνεται η δυνατότητα να ψάξω και να ανακαλύψω την παραδοσιακή μεριά του εαυτού μου».
Στη εκδήλωση, που θα παρουσιάσει ο Αλέξης Κωστάλας, μαζί με τη Λαϊκή Ορχήστρα «Μίκης Θεοδωράκης», θα πάρουν μέρος οι συνθέτες: Zulfu Livaneli, Λουκιανός Κηλαηδόνης, Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, Διονύσης Σαββόπουλος και οι τραγουδιστές: Νένα Βενετσάνου, Καλλιόπη Βέττα, Λία Βίσση, Μαρία Βλάχου, Πέτρος Γαϊτάνος, Γλυκερία, Δώρος Δημοσθένους, Βάσια Ζήλου, Αντώνης Καλογιάννης, Βασίλης Λέκκας, Μαίρη Λίντα, Δημήτρης Μπάσης, Πέτρος Πανδής, Σοφία Παπάζογλου, Ναταλία Ρασούλη, Γιάννης Σιδηράς, Μαρία Φαραντούρη, Αλέξανδρος Χατζής, Lina Orfanos. Επίσης, οι ηθοποιοί Κάκια Ιγερινού, Μπέσυ Μάλφα, Γιάννης Μπέζος, Κατερίνα Παπουτσάκη, Παναγιώτης Πετράκης, Άννα Φόνσου, Βασίλης Χαραλαμπόπουλος. Ο συνθέτης και πιανίστας Gerhard Folkerts, η Αρετή Κετιμέ (σαντούρι και φωνή) και ο στιχουργός Μανώλης Ρασούλης.
Η τέχνη του Στέλιου Παρλιάρου θα «γλυκάνει» την αέναη εφηβεία των 85 χρόνων του Μίκη Θεοδωράκη ετοιμάζοντας την τούρτα γενεθλίων του.
ΑΠΟ
http://www.ana-mpa.gr/anaweb/
Προς τον πρωθυπουργό της χώρας. Προς τους αρμόδιους υπουργούς, εργασίας και οικονομικών. Προς τους αρχηγούς των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Προς τους νόμιμους εκπροσώπους της τηλεοπτικής εξουσίας και διακυβέρνησης της χώρας - μεγάλο δημοσιογράφους -.
Αξιότιμοι κύριοι
Είμαστε μία ομάδα εντίμων πολιτών αυτής της χώρας. Όπως όλοι οι Ελλήνες έτσι και εμείς, θα θέλαμε να βοηθήσουμε, την επίτευξη των στόχων που έθεσε η χώρα, με την εξαγγελία των νέων οικονομικών, φορολογικών, και ασφαλιστικών μέτρων. θα θέλαμε να μας βοηθήσετε και να μας πείτε, τι πρέπει να κάνουμε εξακολουθώντας να αντιμετωπίζουμε προηγούμενες καταστάσεις και συνήθειες.
Γιώργος Νικολάου
Εργάζομαι σαν φύλακας σε κάποιο νοσοκομείο, σε ιδιωτική εταιρεία φύλαξης διαφόρων χωρών. Αμείβομαι με εξακόσια ευρώ κλειστά ( αυτό σημαίνει χωρίς προσαυξήσεις για νυχτερινά, για τις εορτές, για τα ρεπό και τις Κυριακές που δουλεύω ) .Το χαρτί της μισθοδοσίας που υπογράφω αναφέρει αρκετά μεγαλύτερο ποσό, το ποσόν που καταβάλλει το Δημόσιο η στον εκάστοτε εργολάβου για λογαριασμό μου. Αντίγραφο της μισθοδοσίας εννοείται πως δεν παίρνω ποτέ. Εάν διαμαρτυρηθώ η προβώ σε καταγγελία σε κάποια επιθεώρηση εργασίας το μόνο βέβαιο είναι ότι θα απολυθώ. Εγώ τι πρέπει να κάνω. Υπάρχει περίπτωση να κάνετε κάποιες κινήσεις, και να υπάρξει λύση και στο δικό μας πρόβλημα.Ποτέ, καμία δημόσια υπηρεσία δεν έλεγξε τον εργοδότη μου για όλα αυτά.
Χριστίνα Πετροπούλου
Εργάζoμαι σαν καθαρίστρια σε κάποιο νοσοκομείο, σε ιδιωτικό συνεργείο καθαρισμού. Όταν προσελήφθην και υπέγραψα την σύμβαση εργασίας δεν μου δόθηκε αντίγραφο αυτής. Δεν γνωρίζω αν θα έπρεπε να πάρω κάποιο αντίγραφο κι εγώ; Αμειβομαι με είκοσι πέντε ευρώ την ημέρα, δεν γνωρίζω αν αυτό είναι το νόμιμο ημερομισθίου; Τα ένσημα μου στο ικα γράφουν ανειδίκευτος εργάτης ενώ κάνω εξειδικευμένη εργασία, άλλωστε διαθέτω και πτυχίο της Σχολής τουριστικών επαγγελμάτων. Έτσι πρέπει να γίνεται; Τα προβλήματά μας τα γνωρίζει και το υπουργείο και η διοίκηση του νοσοκομείου. Έλεγχος δεν γίνεται ποτέ.
Χρήστος Παπαδόπουλος
Είμαι δημόσιος υπάλληλος. Επειδή όμως οι ανάγκες της καθημερινότητας είναι πολλές, εργάζομαι περιστασιακά σαν σερβιτόρος σε κάποιο Κέτερινγκ. Από την δεύτερη εργασία μου, εισπράττω περίπου δέκα πέντε χιλιάδες ευρώ ετησίως. Με αυτόν τον τρόπο καταφέρνω να ανταπεξέλθω στις ανάγκες της ζωής. Εμένα και χιλιάδες άλλους συναδέλφους δημοσίους υπαλλήλους, που εργαζόμαστε και σε διάφορα Κέτερινγκ, μας βολεύει πάρα πολύ το ότι οι συγκεκριμένες επιχειρήσεις, δεν θέλουν να κολλάνε ένσημα στούς εργαζομένους. Με αυτόν τον τόπο γλιτώνω από τον φόρο που θα πλήρωνα για αυτό το πρόσθετο εισόδημα, και δεν με ενοχλεί κανείς - απαγορεύεται στους δημόσιους υπαλλήλους να δουλεύουν και αλλού -
εφόσον πουθενά δεν φαίνεται ότι εργάζομαι. Και ο εργοδότης για να λέμε την αλήθεια, γλιτώνει πολλά λεφτά. Πρωτίστως από τις εισφορές που θα έπρεπε να πληρώσει στο ικα για όλες αυτές τις χιλιάδες ημερομισθίων, αλλά και τον φόρο από το παραγόμενο έργο όλων αυτών των ανθρώπων που εργάζονται σε αυτόν χωρίς να φαίνονται πουθενά. Άλλώστε εδώ και δεκαπέντε χρόνια που εργάζομαι στο Κέιτερινγκ, ποτέ δημόσια υπηρεσία δεν ήρθε να μας ελέγξει. Κάνω κάτι στραβά; Μήπως πρέπει κάτι να αλλάξει; Μήπως είναι κακό το ότι για διακόσιες χιλιάδες περίπου ημερομίσθια κάθε χρόνο που γίνονται στα διάφορα Κέτερινγκ κανείς δεν θα πληρώσει ποτέ εισφορές και φόρους; Δεν νομίζω.
Κώστας Παπαδόπουλος
Είμαι δημόσιος υπάλληλος. Έχω τέσσερα παιδιά. Τα τρία εξ αυτών είναι φοιτητές, και παράλληλα εργάζονται. Το ένα παιδί μου κι ένα ανήλικο. Η σύζυγός μου εργάζεται ανασφάλιστη σε κάποια επιχείρηση, και έχει εισόδημα περίπου δώδεκα χιλιάδες τον χρόνο. Τα τρία παιδιά μου , εργάζονται κανονικά ασφαλισμένα στο ικα, και έχουν εισόδημα όλα μαζί τριάντα χιλιάδες περίπου τον χρόνο. Μάλιστα κάθε χρόνο από τις εταιρείες που εργάζονται, λαμβάνουν και την βεβαίωση των ετήσιων αποδοχών τους. Στην φορολογική δήλωση που κάνω κάθε χρόνο, δηλώνω μόνο τα δικά μου εισοδήματα μια και δεν γίνεται να μην τα δηλώσω. Εάν δήλωνα τα εισοδήματα των υπόλοιπων μελών της οικογένειάς , θα ξεπερνούσα το αφορολόγητο και θα πλήρωνα αρκετούς φόρους .Επιπλέον θα έχανα το επίδομα πολυτέκνου το οποίο λαμβάνω τώρα, θα έχανα τις εκπτώσεις τις ΔΕΗ, όπως και διάφορα άλλα ευεργετήματα που έχω από το κράτος. Άλλώστε διασταυρώσεις μεταξύ των διαφόρων δημοσίων υπηρεσιών, όπως ικα και εφοριας δεν γίνονται. Βέβαια από τις ονομαστικές δαπάνες και μόνο δηλαδή δέκο, δόσεις δανείων, τα έξοδα συντήρησης αυτοκινήτων, κοινόχρηστα, ιδιωτικές ασφάλειες, έξοδα διαβίωσης των έξι μελών της οικογένειας, προκύπτει το διπλάσιο σχεδόν εισόδημα από αυτό που δηλώνω. Αλλά να σας πω την αλήθεια, ποιος θα το ψάξει αυτό. Κανένας και ποτέ. Γιατί να μπω στην περιπέτεια να δηλώνω εξήντα χιλιάδες εισόδημα τον χρόνο, και να πληρώνω ένα κάρο λεφτά. Θα αλλάξει κάτι από εδώ και πέρα. Έχω κάποιον λόγο για να αλλάξω την φορολογική μου συμπεριφορά; θα γίνουν ποτέ διασταυρώσεις στοιχείων μεταξύ των δημόσιων υπηρεσιών;
Κυριάκος Κεραμιδάς
Έχω ένα παιδί είκοσι δύο ετών. Κάποια στιγμή το πρόβλημα όρασης που αντιμετώπιζε, είχε γίνει πολύ έντονο. Η μυωπία και στα δύο του μάτια είχε ξεπεράσει τους δέκα πέντε βαθμούς. Η βοήθεια πλέον των γυαλιών, ήταν μη αποτελεσματική αλλά και επίπονη. Η λύση μας είπαν οι διάφοροι γιατροί που την παρακολουθούσαν όλα αυτά τα χρόνια, ήταν η διόρθωση της όρασης με λέιζερ. Πήγαμε στον ασφαλιστικό της φορέα που είναι το ικα, να ρωτήσουμε πως και που μπορεί να κάνει την επέμβαση αυτήν. Μας είπαν πως δεν μπορεί να γίνει αυτή η επέμβαση μέσω του ικα. Για να είμαι ειλικρινής όμως μας υπέδειξαν αρκετούς ιδιώτες οφθαλμίατρους χειρουργός, που κάνουν αυτή την επέμβαση. Τους ρώτησα επίσης, πόσα χρήματα θα μου καλύψει το ικα από το όλο ποσό που κοστίζει η επέμβαση αυτή σε κάποιο ιδιωτικό κέντρο. Μου απάντησαν πως το ικα, δεν θεωρεί απαραίτητη την συγκεκριμένη διόρθωση της μυωπίας με λέιζερ. Θεωρείται πολυτέλεια μου είπαν το λέιζερ, από την στιγμή που υπάρχουν και τα γυαλιά μυωπίας. Άσχετα αν δεν υπάρχει άλλος τρόπος διόρθωσης, και τα γυαλιά δεν μπορούν να λύσουν το πρόβλημα αποτελεσματικά. Κατά συνέπεια το ικα θεωρεί πως δεν πρέπει να δώσει δεκάρα. Την επέμβαση την κάναμε. Δόξα τον Θεό το παιδί μου βλέπει πάρα πολύ καλά. Θα ήθελα να σας ρωτήσω, για ποιόν λόγο θα έπρεπε να ζητήσω εγώ απόδειξη από τον γιατρό, από την στιγμή που αν την ζητούσα θα πλήρωνα χίλια ευρώ επί πλέον; Θα μου πείτε για το καλό του κράτους. Ποιος σας είπε πως έχω λόγο να θέλω το καλό ενός κράτους που δεν θέλει το καλό του παιδιού μου! Ποιος σας είπε πως έχω λόγο να θέλω το καλό ενός κράτους που θεωρεί την υγεία μου πολυτέλεια!
Τα ερωτήματα αυτά δημοσιεύτηκαν και συγκεντρώθηκαν στο blog SKRIPTA MANENT. Με πολύ ενδιαφέρον και ανυπομονησία περιμένουμε αυτόν που έχει να μας απαντήσει σε κάτι να το κάνει το συντομότερο.
ΜΙΛΑΝ ΚΟΥΝΤΕΡΑ - "ΑΘΑΝΑΣΙΑ"
«…Φαντάσου ότι έχεις ζήσει σ’ έναν κόσμο όπου δεν υπάρχουν καθρέφτες. Θα το είχες ονειρευτεί το πρόσωπό σου, θα το είχες φανταστεί σαν ένα είδος εξωτερικής αντανάκλασης αυτού που θα υπήρχε μέσα σου. Κι έπειτα, υπόθεσε ότι στα σαράντα σου χρόνια θα σου έτειναν έναν καθρέφτη. Φαντάσου τη φρίκη σου. Θα είχες δει ένα τελείως ξένο πρόσωπο και θα είχες καταλάβει καθαρά αυτό που αρνείσαι να παραδεχτείς: το πρόσωπό σου δεν είσαι εσύ…»
«…Τίποτα δεν είναι περισσότερο προνομιακό από το να υιοθετείς μια παιδιάστικη συμπεριφορά. Καθώς είναι ακόμα αθώο και άπειρο, το παιδί μπορεί να επιτρέψει στον εαυτό του ό,τι θέλει. Καθώς δεν έχει περάσει ακόμα στον κόσμο όπου βασιλεύει ο τύπος, δεν είναι υποχρεωμένο να τηρεί τους κανόνες της καλής συμπεριφοράς. Μπορεί να εκφράζει τα συναισθήματά του χωρίς να υπολογίζει τις συνέπειες…»
«Σκέπτομαι, άρα υπάρχω, είναι μια διανοητική τοποθέτηση που υποτιμά τον πονόδοντο. Αισθάνομαι, άρα υπάρχω, είναι μια αλήθεια με πολύ γενικότερο βεληνεκές που αφορά και κάθε ζωντανό πλάσμα. Το εγώ μου δεν διακρίνεται ουσιωδώς από το δικό σας με τη σκέψη. Πολλοί άνθρωποι, λίγες ιδέες: σκεπτόμαστε όλοι το ίδιο πράγμα λίγο πολύ, μεταθέτοντας, δανειζόμενοι, κλέβοντας ο ένας τις ιδέες του άλλου. Αν όμως κάποιος με πατήσει στον κάλο, είμαι εγώ μόνο που νιώθω τον πόνο. Το θεμέλιο του εγώ δεν είναι η σκέψη, αλλά ο πόνος, το πιο στοιχειώδες αίσθημα όλων…»
«…Παράξενη, αξέχαστη στιγμή: είχε ξεχάσει το εγώ της, είχε χάσει το εγώ της, και είχε απελευθερωθεί από αυτό. Και εκεί υπήρχε η ευτυχία…»
ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΑΝΗΣΥΧΕΣ ΜΕΡΕΣ
ΖΩΗ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΣ
Ευτύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η επιστροφή· ταυτόχρονα το ξεκίνημα κι ο γυρισμός· κάθε στιγμή πεθαίνουμε. Γι' αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της ζωής είναι ο θάνατος.
Μα κι ευτύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η προσπάθεια να δημιουργήσουμε, να συνθέσουμε, να κάμουμε την ύλη ζωή· κάθε στιγμή γεννιούμαστε. Γι' αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της εφήμερης ζωής είναι η αθανασία.
Στα πρόσκαιρα ζωντανά σώματα τα δυό τούτα ρέματα παλεύουν: α) ο ανήφορος, προς τη σύνθεση, προς τη ζωή, προς την αθανασία· β) ο κατήφορος, προς την αποσύνθεση, προς την ύλη, προς Νίκος Καζαντζάκης
ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΝΙΑ ΕΚΠΟΜΠΗ ΞΕΧΩΡΙΣΤΗ
Αν δεν καταφέρεις να απομακρυνθείς από τον εαυτό σου, δεν θα καταφέρεις να πλησιάσεις κανέναν ούτε καν τον ίδιο σου τον εαυτό. Αυτό έκανα και εγώ όλο αυτό το διάστημα, για αυτό πέτυχα, αν κατάφερα να πετύχω κάτι μέσα από αυτήν την εκπομπή.
Με αυτά τα λόγια έκλεισε ο Σταύρος Θεοδωράκης την χθεσινή τελευταία για φέτος εκπομπή του << Πρωταγωνιστές >>. Εγώ ένας απλός τηλεθεατής, ένας καθημερινός άνθρωπος, θα ήθελα να του πω
δημόσια ένα μεγάλο ευχαριστώ, ένα μπράβο, να τον συγχαρώ. Το να μπορεί κανείς να διδάσκει ήθος, όχι γιατί το επιδιώκει, αλλά απλά επειδή έχει ηθική, είναι πραγματικά μοναδικό στις μέρες μας. Το να είσαι ευγενικός, όχι γιατί το επιβάλει ο τηλεοπτικός ρόλος σου, αλλά επειδή αυτό είσαι, ένας ευγενής, είναι πολύ όμορφο και ξεχωριστό. Το να μπορείς να πλησιάζεις όλους τους ανθρώπους, επώνυμους και ανώνυμους, πλούσιους και φτωχούς, μικρούς και μεγάλους, διαπρεπείς και περιθωριακούς, με σεβασμό στην προσωπικότητα του καθενός, με θαυμαστή διακριτικότητα και ιδιαίτερη λεπτότητα, αντίστοιχη του κάθε χαρακτήρα που φιλοξενούσες, είναι μοναδικό στην σημερινή τηλεόραση, που στον βωμό της τηλεθέασης, προσφέρει απλόχερα, ανθρώπινο πόνο, δυστυχία, προσωπικά δράματα, σάρκα και αίμα.
Συνήθως οι πετυχημένοι, οι αναγνωρίσιμοι, οι ΣΤΑΡ, οι μεγαλοδημοσιογράφοι, συμπεριφέρονται αλαζονικά, έχουν τουπέ, μιλούν αυταρχικά, φορούν φανταχτερά κουστούμια και επώνυμες γραβάτες, βάζουν πολύ λακ στα μαλλιά τους, και πολύ μακιγιάζ στα μούτρα τους. Εσύ όμως φίλε κατάφερες να παραμένεις μεγάλος, φιλοξενώντας τις ιστορίες και τα προβλήματα, μικρών και καθημερινών ανθρώπων. Πέτυχες να είσαι, όχι ένας ΣΤΑΡ, αλλά ένα λαμπερό αστέρι, στο θεοσκότεινο και τόσο θολό τοπίο, της κατευθυνόμενης και εξαρτώμενης, δημοσιογραφίας. Κατάφερες να φέρεις κοντά, άτομα που δεν είχαν κανένα λόγο να συναντηθούν, πριν από τις εκπομπές σου. Στεναχορεθήκαμε για τα προβλ΄ματα των συνανθρώπων μας, που μέχρι χθές δεν τα θεωρούσαμε προβλήματα, απλά επειδή δεν ήταν δικά μας. Αυτό το κατάφερες γιατί δεν ήσουν ο χαρτογιακάς του πρωινού η του δελτίου ειδήσεων, που ότι κάνει το κάνει για τηλεθέαση. Αλλά πάντα ήσουν ο ταπεινός επισκέπτης, που μας έλεγες, ναι αδέρφια υπάρχει και αυτή η πλευρά της ζωής, η δύσκολη, η διαφορετική, η ξεχωριστή.
Εύχομαι ο Θεός να σε έχει πάντα καλά, να σου δίνει υγεία και δύναμη, και να παραμείνεις όπως είσαι.
Κεραμιδάς Κυριάκος
ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΤΩΝ ΜΥΣΤΗΡΙΩΝ
Μαρία Παπουτσάκη - Άρθρο στην
Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 19/06/2005
Είναι 48 ετών κληρικός. Ο π. Βασίλειος Θερμός πρωτοτυπεί με τις απόψεις του για την Εκκλησία και τους λειτουργούς της, τους οποίους γνωρίζει πολύ καλά αφού έχει ζήσει την εκκλησιαστική ζωή, ενώ συγχρόνως έχει σπουδάσει ψυχιατρική και ψυχοθεραπεία εφήβων την οποία και ασκεί.Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 19/06/2005
 |
| Ο πατέρας Βασίλειος Θερμός |
* «Η κατάσταση» τονίζει «είναι πολύ άνιση: Υπάρχουν φτωχοί κληρικοί, μερικοί μάλιστα και πολύτεκνοι. Και υπάρχουν
πλούσιοι κληρικοί, μερικοί μάλιστα και άγαμοι. Το πρόβλημα γιγαντώνεται α) από την άκριτη υποταγή κάποιων στη λογική της "ταρίφας" στα μυστήρια, β) από την πελατειακή σχέση που συχνά καλλιεργούμε, γ) από τον ακαθόριστο φόβο που κάποιοι (πιστοί) αισθάνονται αν δεν πληρώσουν, δ) από τη μαγική τυπολατρική θρησκευτικότητα που χαρακτηρίζει τον ακατάρτιστο κόσμο, ε) από τη «βιομηχανοποίηση των μυστηρίων στην Αθήνα. Χρειάζεται, πάντως, να βρούμε τρόπο να εξυγιανθεί η σχέση των κληρικών με το χρήμα, διότι αποτελεί την κύρια αιτία απομάκρυνσης των ανθρώπων».
* Στο ερώτημα αν υπάρχουν τυχοδιώκτες της εξουσίας, του χρήματος και της κρεβατοκάμαρας, που γυροφέρνουν την Εκκλησία, ο π. Βασίλειος Θερμός είναι σαφής: «Αυτό συνέβαινε και συμβαίνει πάντα σε όλες τις θρησκείες. Φαίνεται τους δίνουν τη δυνατότητα ταχείας ανέλιξης και συγκάλυψης της παθολογίας τους. Είναι ουτοπικό να περιμένουμε να σταματήσει. Εκείνο που πρέπει να μας ενδιαφέρει είναι τι κάνει η ίδια η Εκκλησία για να προστατευθεί. Αίσθησή μου είναι ότι δεν λειτουργούν σωστά οι θαυμάσιοι μηχανισμοί τους οποίους θέσπισαν οι άγιοί μας προκειμένου να ελέγχεται ποιοι εισέρχονται στον κλήρο. Το πρόβλημα είναι ψυχολογικό και κοινωνιολογικό».
* Όσο για τους επισκόπους και τη ζωή που ζουν: «Ανεξάρτητα από την όποια προσωπική τους αρετή, οι επίσκοποί μας ζουν απομονωμένοι. Δεν μπορούν εύκολα να αντιληφθούν τη ζωή ενός συνηθισμένου ανθρώπου, γιατί: Τα οικονομικά τους είναι επαρκή, πηγαίνουν άλλοι για τα ψώνια τους, απευθύνονται σε καλούς γιατρούς όταν αρρωστήσουν. Η απόσταση μεγαλώνει από το γεγονός ότι ελάχιστοι πλέον εξομολογούν, οπότε σιγά-σιγά χάνουν τις πληροφορίες που θα τους έδινε ο μέσος άνθρωπος. Αν, επιπλέον, υποκύψουν και στον πειρασμό της πολυτέλειας και της διαπλοκής με το χρήμα, τότε πλέον περνούν σε μια ηγέτιδα τάξη, κάτι οικείο στην αριστοκρατική δύση, αλλά άγνωστο στην ορθόδοξη παράδοση του τόπου μας».
* Ο πατέρας Βασίλειος μιλάει για έλλειψη στρατηγικής που δίδει την ευκαιρία να υπεισέλθουν «στοιχεία κληρονομημένα από το βυζαντινό πρωτόκολλο του παλατίου και από την οθωμανική τυραννία, τόσο ξένα και ακατάλληλα για το σημερινό άνθρωπο».
* Μάλιστα, δεν διστάζει να τονίσει: «Η ψυχολογία της ηγεσίας είναι από τα βασικότερα θέματα που θα έπρεπε να διδάσκεται ένας υποψήφιος επίσκοπος». Και προσθέτει: «Όσο για τα φαινόμενα συντεχνίας, νομίζω είναι πασιφανή και θα εκλείψουν μόνο όταν η Εκκλησία ακούσει προσεκτικά το λαό τι γνώμη έχει για τον τρόπο εκλογής των επισκόπων, και όταν καταργήσει το προνομιακό και αντιπαραδοσιακό καθεστώς των αρχιμανδριτών».
* Όλα αυτά που επισημαίνει ο κληρικός, ίσως τώρα είναι περισσότερο χρήσιμα, αφού ο αρχιεπίσκοπος μελετά τρόπους εξυγίανσης των μηχανισμών διοίκησης της εκκλησίας. Έχει δε ιδιαίτερη σημασία ο λόγος του αφού έχει ασχοληθεί και επιστημονικά (διδακτορική διατριβή) με την ψυχολογία και την προετοιμασία του κληρικού.
ΞΕΧΑΣΜΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ, ΜΕΓΑΛΩΝ ΠΟΙΗΤΩΝ
ΡΕ ΜΠΑΓΑΣΑΑφήνω πίσω τις αγορές και τα παζάρια.
Θέλω να τρέξω στις καλαμιές και στα λιβάδια.
Να ξαναγίνω καβαλάρης και ξαναέλα να με πάρεις ουρανέ. Για δεν υπήρξα κατεργάρης και την χρειάζομαι την χάρη σου μωρέ.
Ρε μπαγάσα περνάς καλά κει πάνω.......
Μιαν ανάσα γυρεύω για να γιάνω.
Δεν το πιστεύω, να με χλευάζεις,
σαν σε χαζεύω, δε χαμπαριάζεις,
πρότεινε μου κάποια λύση,
Δεν θα σου παρακοστίσει.
Και θα σου φτιάχνω τραγουδάκια με τα πιο όμορφα στιχάκια στο ρεφρέν.
Για το χαμένο μου αγώνα
που τ αστεράκια μείναν μόνα να τον κλαιν.
Αφήνω πίσω το σαματά, και τους ανθρώπους.
Έχω χορτάσει κατραπακιές και ψάχνω τρόπους.
Πώς να ξεφύγω από τη μοίρα, κι έχω μέσα μου πλημμύρα ουρανέ.
Για δεν υπήρξα κατεργάρης,
και θα το θες να με φλερτάρεις γαλανέ.
Ρε μπαγάσα περνάς καλά κει πάνω.
Κάνε πάσα καμιά ματιά και χάμω.
Κει που κοιμάσαι και αρμενίζεις,
ξάφνου αστράφτεις και μπουμπουνίζεις.
Κι ότι σου ρθει κατεβάζεις,
Μη θαρρείς πως με τρομάζεις.
Γιατί σου φτιάχνω τραγουδάκια με τα πιο όμορφα στιχάκια στο ρεφρέν.
Για το χαμένο μου αγώνα
που τ αστεράκια μείναν μόνα να τον κλαιν.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΑΣΗΜΟΣ
ΘΑΡΘΩ ΝΑ ΣΕ ΒΡΩ
Όπου να 'ναι θα 'ρθω να σε βρω
και το μυστικό μου να σου πω
το 'ψαξα πολύ για να το πω σε σένα
κι ας νε θεωρήσουν παλαβό.
Μέσα απ' τα σκοτάδια κι απ' το φως
ξεπηδώ σαν γελωτοποιός
με τον εαυτό μου έχω γίνει ένα
και δεν είμαι πιόνι κανενός
Στα παιχνίδια όλων σας έκανα χαλάστρα
για κανένα πούστη δε θυσιάζομαι
πώς να ξεγελάσετε μια χαμένη φάτσα
τρέξτε και προφτάστε δεν πλησιάζομαι
Ό,τι κι αν λέτε δε μ' ακουμπάτε
αναμασάτε λόγια θολά και ψεύτικα
πίστη δεν έχω ούτε πατρίδα
με διώξατε όλοι μα εσένα σε θέλω ζωντανή
Ειν' η ζωή μια φυλακή και τα κλειδιά χαμένα
Έλα στο δικό μου τον παλμό
ζήταγα πολύ ν' αγαπηθώ
έδωσα τα πάντα και τα ξαναδίνω
και γι' αυτό μπορώ να σ' αγαπώ
Δε θα με γνωρίσεις αν με δεις
είμαι κυνηγός κι ονειρευτής
μη σε παγιδέψουν σε καμιά βιτρίνα
και σε παραδείσους μου χαθείς
Στα παιχνίδια όλων σας έκανα χαλάστρα
μα στην αγκαλιά σου εκστασιάζομαι
όσα σου φανέρωσαν στα χαρτιά και τα άστρα
όλα παραμύθια και σε χρειάζομαι
Παλιέ μου πόθε στο πέρα δώθε
μην σε χαλάσουν
φοβάμαι για εσένα πιο πολύ
όλα τα φτύνω τα καίω όλα
μπαίνω και βγαίνω
και δένω με εσένα απο την αρχή
ΝΙΚΟΛΑΣ ΑΣΗΜΟΣ
ΣΤΕΛΙΟΣ ΡΑΜΦΟΣ ΕΝΑΣΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ
Από το 1970 και μετά ο μοναχικός διανοητής εργάζεται προς την κατεύθυνση μιας ερμηνευτικής του ελληνισμού που, όπως γράφει ο ίδιος σε ένα «Γράμμα προς τον Κορνήλιο Καστοριάδη», ανοίγει τον σύντομο και ασφαλή δρόμο «της νήψεως και της αυτοσυνειδησίας»
ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ: Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1939. Χάρισε στον μαρξισμό την ύστερη εφηβεία και τα φοιτητικά του χρόνια στην Ελλάδα, όπως γράφει στη «Μαρτυρία» που πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Ευθύνη». «Παραδόθηκα σχεδόν άνευ όρων στην πολιτικολογία και όπως, λόγω ηλικίας, έκλινα συναισθηματικά προς
τους διωκόμενους, γρήγορα τους εταύτισα στη συνείδησή μου με τους αδικημένους και αληθινούς και εξεγέρθηκα», γράφει στο ίδιο κείμενο. Επί πτυχίω στη Νομική Αθηνών, εγκατέλειψε την Αριστερά και έφυγε για το Παρίσι, όπου σπούδασε φιλοσοφία. Στο Παρίσι συνάντησε τον Κορνήλιο Καστοριάδη και γνώρισε καλά τη σκέψη του για τον Μαρξ, για τον σοσιαλισμό και τη βαρβαρότητα. Στο βιβλίο του «Μαρτυρία και Γράμμα, Απόλογος για τον
Μαρξ και λόγος για τονΚαστοριάδη» (Κέδρος, 1984), ο Στέλιος Ράμφος αναφέρεται σε όλη αυτή τη σχέση, «λογαριάζοντας ένα κομμάτι της ζωής του, μέρος της ιστορίας των άλλων δύο». Το κενό που άφησε μέσα του η απουσία του μαρξισμού δεν γέμισε βιαστικά. «Ανοιξα σιγά σιγά για λογαριασμό μου έναν δρόμο, ο οποίος μετά το χειροπιαστό αδιέξοδο του Μαΐου του 1968 χαράχτηκε αμετάκλητα: εδιζησάμην εμεαυτόν και βγήκα στη θρησκεία». Στο Παρίσι δεν ακολούθησε λοιπόν τις φιλοσοφικές μόδες. «Μετά την ευρωπαϊκή και την αρχαία ελληνική φιλοσοφία,στράφηκα στη μελέτη της πατερικής θεολογίας και των πνευματικών προβλημάτων του νέου ελληνισμού, η κατανόηση των οποίων χωρίς υπερβολή με απορρόφησε. Προτού φύγω για το εξωτερικό, η Ελλάδα πνευματικά δεν υπήρχε για μένα. Την ανεκάλυψα στην ξενιτιά, όπου ανεκάλυψα συγχρόνως και την κρίση της Ευρώπης». Στο Παρίσι δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Βενσέν (δημιούργημα του Μάη). Επέστρεψε στην Ελλάδα μετά τη μεταπολίτευση και διεκδίκησε θέση φιλοσοφίας στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών. Συνυποψήφιός του ήταν ο Παναγιώτης Κονδύλης. Αλλά και οι δύο «έφτασαν ως την υποψηφιότητα», όπως ειρωνικά λέει ο Στέλιος Ράμφος. Διάλεξε τον μονήρη βίο τού στοχαστή, με πυκνές όμως δημοσιεύσεις και πυκνές διαλέξεις και σεμινάρια, κυρίως στο Κολλέγιο Αθηνών και στο Ιδρυμα Γουλανδρή - Χορν.
ΕΡΓΟ. Πάνω από 20 βιβλία συναποτελούν το συγγραφικό έργο του Στέλιου Ράμφου. Μείζονα θεωρούνται το δίτομο «Μίμησις εναντίον μορφής, Εξήγησις εις το Περί Ποιητικής του Αριστοτέλους» και «Πελεκάνοι Ερημικοί, Ξενάγησι στο Γεροντικόν». Από τη βιβλιογραφία του δεν λείπουν βιβλία - παρεμβάσεις για ζητήματα παιδείας, γλώσσας και παράδοσης. Τελευταίο του βιβλίο είναι το «Χρονικό ενός καινούργιου χρόνου» (εκδόσεις Ινδικτος), που ο ίδιος το χαρακτηρίζει «σχεδίασμα πνευματικής στρατηγικής» και όπου, μεταξύ άλλων, θέτει το θέμα της γόνιμης αλληλενέργειας μεταξύ του πνευματικού μας πολιτισμού και εκείνου της Δύσεως.
ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ. Μονήρης και κλειστός αλλά εξαιρετικά δημιουργικός, ο Ράμφος δεν ανοίγεται εύκολα στα Μέσα και δεν παραδίδεται στο παιχνίδι των «προσωπείων». Σπάνια δημοσιεύονται προσωπικές φωτογραφίες του ή πορτρέτα. Συνήθως δημοσιεύονται φωτογραφίες από διαλέξεις του ή από συμμετοχή του σε δημόσιες συζητήσεις. Μία από τις προσωπικές φωτογραφίες τον δείχνει «πλάτη» στο εξώφυλλο του βιβλίου του Δημήτρη Νόλλα «Ονειρεύομαι τους φίλους μου», μαζί με τον Αλέξη Κυριτσόπουλο, τον Νίκο Ξυδάκη και τον Νόλλα.
τι λέω το χρωστώ στους Αρχαίους. Οσα θαύμασα στους νεότερους και ό,τι νόμισα πως ανεκάλυψα μόνος μου τα συνάντησα αργότερα σε παλιές γραφές. Μετά τον Πλωτίνο η φιλοσοφία δεν έχει τίποτε να πει, όπως μετά τον Χριστό η ζωή δεν έχει τίποτε να κερδίσει. Το καλύτεροπου έχουμε να κάνουμε, και το βρίσκω σπουδαίο και δύσκολο, είναι να πούμε με δικά μας λόγια αλήθειες παμπάλαιες. Η πιο δυνατή πρωτοτυπία είναι η οικειοποίηση. Μη μας διαφεύγει ότι ο ελληνισμός είναι απ' αρχής μέχρι τέλους δάνειο και απ' αρχής μέχρι τέλους καινούργιος.Στους Ελληνες δεν χρωστούμε τη δημιουργία εκ του μηδενός. Τους χρωστούμε τη δόξα του μηδενός. Τη δημιουργία».
Σε αυτή την αποστροφή του Στέλιου Ράμφου, που διατυπώνεται με δραματικό και βιωματικό τρόπο στο δοκίμιο «Τόπος Υπερουράνιος» κείμενο που περιλαμβάνεται στη συλλογή «Τριώδιον» (εκδόσεις Αρμός, 1995) , μπορούμε να αναγνωρίσουμε τους όρους της εργασίας του, η οποία, από το 1970 και εδώθε, συνίσταται σε μια συστηματική και πολύ πρωτότυπη (οφείλουμε να το ομολογήσουμε) ερμηνευτική του ελληνισμού.
Εκείνο που ενδιαφέρει ζωτικά τον Ράμφο, έτσι όπως αυτό αποκαλύπτεται μέσα στην αλληλουχία των έργων του, είναι ποιες σύγχρονες προεκτάσεις μπορεί να έχει μια εργασία για τις πρωτεϊκές μορφές με τις οποίες παρουσιάζεται η ελληνική σκέψη και πώς αυτή η σκέψη μπορεί να ενταχθεί οργανικά στον σύγχρονο στοχασμό, βοηθώντας την Ελλάδα, και ό,τι αποκαλούμε ελληνικό, όχι μόνο να μετάσχει στην «ευρωκοινωνία» και στον οικουμενικό κόσμο αλλά και να μην απολέσει αντίθετα να εισφέρει την «ιδιοπροσωπία» της.
Εννοιες ή ζεύγη εννοιών όπως Παράδοση, Ανατολή - Δύση, Εγώ - Εμείς, Ατομο - Πρόσωπο, Ταυτότητα - Διχασμός παίζουν ενεργό ρόλο σε αυτό το ερμηνευτικό σύστημα ενώ τη βάση αποτελεί ο διάλογος με τις πηγές, με τα κλασικά κείμενα.
* Φιλόσοφοι
και Πατέρες
Η ερμηνευτική του Ράμφου συνδυάζει την κλασική σκέψη με τη βυζαντινή σκέψη, τους αρχαίους στοχαστές και φιλοσόφους με τους Πατέρες της Εκκλησίας. «Η συγκριτική μελέτη της κλασικής και της βυζαντινής σκέψεως μου έδειξε ότι ο ελληνισμός μπορεί να παρουσιάσει στον σύγχρονο κόσμο μια εκδοχή του ατόμου η οποία ανταποκρίνεται στα ουσιαστικά αιτήματα της εποχής», έλεγε ο Στέλιος Ράμφος σε μια συνέντευξή του στο περιοδικό «Ερουρέμ» (Μάιος 1995), ένα περιοδικό που έφερε και φέρει (σήμερα κυκλοφορεί με τον τίτλο «Ινδικτος») τη σφραγίδα του στοχασμού του.
«Το Βυζάντιο δεν ξέχασε ποτέ τη διαρκή σχέση του ενός με τα πολλά, το πρόβλημα με το οποίο μετρήθηκε η ελληνική σκέψη. Ο αρχαίος κόσμος κινήθηκε προς μια κατεύθυνση ουσιαστικότερης επικοινωνίας με το πνεύμα και επομένως μεγαλύτερης αυτοσυνειδησίας. Και ένα σπουδαίο πρόβλημα, το οποίο έθιξε πρώτος ο Πλάτων και μετά ακολούθησαν όλοι, ήταν ότι δεν μπορούμε να θεωρήσουμε τα πολλά χωριστά από το έν. Πρόκειται με άλλα λόγια περί της διαφοράς του ατόμου και του προσώπου.
Η δική μας παράδοση ετράπη προς το πρόσωπο επειδή οι πατέρες δεν έχασαν το νήμα φιλοσοφικά εννοώ, όχι πνευματικά της κλασικής και της νεοπλατωνικής σκέψεως, ενώ στη Δύση προκρίθηκε η λύση τού ενός χωρίς τα πολλά», έλεγε στην ίδια συνέντευξη ο Στέλιος Ράμφος.
* Αριστοτέλης
και αναχωρητές
Αυτή η συγκριτική μελέτη της κλασικής και βυζαντινής σκέψης αποτυπώνεται στα δύο μείζονα, κατά την άποψή μας, έργα του Ράμφου, που είναι το «Μίμησις εναντίον μορφής, Εξήγησις εις το Περί Ποιητικής του Αριστοτέλους» (εκδόσεις Αρμός, 1992) και «Πελεκάνοι Ερημικοί, Ξενάγησι στο Γεροντικόν» (Αρμός, 1994), ένα βιβλίο που γνώρισε και εκδοτική επιτυχία.
Στον πρόλογο της «Μιμήσεως» ο Ράμφος καθορίζει τον στρατηγικό σκοπό όλης της εργασίας: να προσπελάσει πολυδιαβασμένα και αποφασιστικά για την πνευματική ιστορία της Δύσεως αρχαιοελληνικά κείμενα, να δει πού η ανάγνωσή τους υπήρξε παραπλανητική, ακόμη και αν ήταν γόνιμη, και να εντοπίσει τους αφανείς, πλην ακαθαίρετους οργανικούς δεσμούς του προχριστιανικού με τον χριστιανικό ελληνισμό. Μέσα στην προοπτική αυτή δεν είναι τυχαίος ο τίτλος «Μίμησις εναντίον μορφής» ούτε το επιλογικό κεφάλαιο του βιβλίου που έχει τίτλο «Από την τραγική μίμησι στην Θεία Λειτουργία».
Στο «Πελεκάνοι Ερημικοί» ο Ράμφος σχολιάζει τα αποφθέγματα αναχωρητών του 4ου κυρίως αιώνα, που περιέχονται στη συλλογή «Γεροντικόν». «Τα αποφθέγματα των αγίων Γερόντων είναι λόγος του εσχάτου εκ πείρας, πρακτική υποτύπωσις της καινούργιας ζωής, και μας ενδιαφέρουν ζωτικά για να γνωρίζουμε από πρώτο χέρι το αρχέτυπό μας: τι λογής άνθρωπο, ρυθμό ψυχής και πνεύμα ζωής έφερε στον κόσμο η χριστιανική πίστις», γράφει ο Ράμφος, αναδεικνύοντας έτσι σε συστατικό της ερμηνευτικής του αυτά τα «αφελή» ρήματα των αναχωρητών της Αιγύπτου, της Συρίας και της Παλαιστίνης.
Η αναζήτηση οργανικών δεσμών προχριστιανικού και χριστιανικού ελληνισμού κυριαρχεί και στο βιβλίο «Φιλοσοφία Ποιητική - Πλατωνικά Ζητήματα» (εκδόσεις Αρμός, 1991). Είναι μια φιλοσοφία ποιητική που επιφέρει αυτογνωσία και αντικαθιστά τη δεσποτεία του εμπειρικού με λειτουργική σχέση. «Σε αυτό το σημείο μάς δίδεται η θεμελιακή αντίληψη, η πιο ισχυρή ροπή του πλατωνισμού, αλλά μας δίδεται επίσης ο προορισμός του ελληνισμού», σημειώνει ο Ράμφος.
Στο βιβλίο η εισαγωγή στο πλατωνικό όλον γίνεται μέσω του Ηρακλείτου, ενώ οι αναφορές στους Πατέρες της Εκκλησίας «υπογραμμίζουν την υφιστάμενη συνέχεια αιτήματος ζωής για την αλήθεια και το πνεύμα, που σημειοδοτεί από χιλιετιών τον δρόμο του ελληνικού πολιτισμού και αποτελεί το εξέχον χαρακτηριστικό του».
Μέσα σε αυτή την οπτική πρέπει να δούμε το εξαιρετικά ενδιαφέρον και πολύ πρωτότυπο βιβλίο «Φιλόσοφος και Θείος Ερως» (εκδόσεις Τήνος, 1989), όπου σχολιάζονται το «Συμπόσιον» του Πλάτωνα και οι «Υμνοι θείων ερώτων» του Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου, μια μορφή που καθώς έζησε ανάμεσα στον δέκατο και στον ενδέκατο αιώνα μετέχει στην καθοριστική, αόρατη μετακίνηση που οδηγεί από τους βυζαντινούς χρόνους στους νεότερους.
Ο Στέλιος Ράμφος «συνδέθηκε» ιδιαίτερα με τον Αγιο Συμεών γιατί του επέτρεψε να περάσει σε μια θεολογική συγγραφή, αδιαφορώντας για τους κανόνες της επιστημονικής πειθαρχίας. Και ενώ η σύνολη εργασία του Ράμφου έχει τα χαρακτηριστικά της εργασίας ενός φιλοσόφου - στοχαστή, έτσι όπως ορίζεται με τα δυτικά συστήματα αναφοράς, τουλάχιστον τα πανεπιστημιακά, η «παράβαση» των κανόνων της πειθαρχίας του, ακόμη και του επιστημολογικού υλικού, τον κάνουν προκλητικό.
«Είτε ερμηνεύω τον Ηράκλειτο και τον Πλάτωνα, είτε καταπιάνομαι με τον Παπαδιαμάντη, είτε με τη γλώσσα και με την ορθόδοξη παράδοση, σκέπτομαι τον πνευματικό πυρήνα του ελληνισμού και σπουδάζω την ανεξάντλητη εκείνη ζωτική του ενέργεια, που άλλοτε ανεβάζει το έθνος ψηλά σαν δύναμη απροσμάχητη και άλλοτε το συνέχει σαν λεπτή πνοή», γράφει στο βιβλίο του «Η πολιτεία του Νέου Θεολόγου» (Κέδρος, 1981).
* Ο μύθος
της νεορθοδοξίας
Για πολλούς το όνομα του Στέλιου Ράμφου είναι συνδεδεμένο με τη μεταπολιτευτική, δημοσιογραφική κατασκευή της «νεορθοδοξίας», μέσα στην οποία είχαν χωρέσει ένα σωρό ετερόκλητα πράγματα, από τα συνθήματα τύπου «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο» ως τα στιχουργικά νεφελώματα του Σαββόπουλου περί κοινοτήτων και η φιλολογία για την εκλογή ενός θεολόγου σε πανεπιστημιακή έδρα φιλοσοφίας.
Φυσικά ο Ράμφος ούτε «νεορθόδοξος» είναι ούτε η ερμηνευτική του ελληνισμού με την οποία καταγίνεται τον κατατάσσει αυτομάτως στους «ελληνοκεντρικούς». Ο ίδιος αναφέρεται συχνά στον λόγο του σλαβόφιλου Ντοστογέφσκι για τον Πούσκιν, που επειδή ήταν τόσο ωραίος (ο λόγος), ο δυτικόφιλος Τουργκένιεφ φίλησε τον εχθρό του.
Η αλήθεια είναι ότι οι εργασίες του Ράμφου πυροδότησαν μια ιδεολογική αντιπαράθεση σε μια εποχή ένταξης της Ελλάδας στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες. Αν εξαιρέσουμε τη διαρκή διαμάχη για τη γλώσσα, που είναι ιδεολογική όταν δεν γίνεται στείρα φιλολογική, η διαμάχη για το «ελληνικό πρόβλημα» ήταν ο μόνος ζωντανός διάλογος ιδεών των τελευταίων ετών. Σε αυτό το πρόβλημα «του ποιοι είμαστε», που αποτελεί και την αιτία μιας «διχασμένης κατάστασης», μιας «εθνικής σχιζοφρένειας», ο Ράμφος δεν απαντά με αφορισμούς. Θέτει το αίτημα της εξατομίκευσης.
«Η Ηνωμένη Ευρώπη δεν αποτελεί ιδέα, αποτελεί συγκυρία ιστορική, εις την οποία οφείλουμε να προσαρμοστούμε διατηρώντας, όπως όλοι οι εταίροι, το δικό μας πρόσωπο», γράφει. Και αλλού λέει: «Υπάρχει ένα ζωτικό θέμα: να είμαστε σύγχρονοι της εποχής χωρίς να χάσουμε τον εαυτό μας. Αυτό θα το πετύχουμε διαλεγόμενοι ουσιαστικά με τη σημερινή πραγματικότητα, είτε στη Δύση βρίσκεται είτε στην Ανατολή. [...]
Η Δύση είναι κυρίαρχη και αυτό μας υποχρεώνει να την σκεφθούμε πιο επίμονα».
* Πολιτισμός
και συμπολιτισμός
Σε αυτή την ανάδειξη και την προβολή του «δικού μας προσώπου» βασικό ρόλο παίζει η παράδοση, που δεν είναι η επιβίωση των αξιών ενός κόσμου νεκρού ή μια γραφική σύλληψη αλλά ένα ιστορικό μέγεθος, «ο χώρος της ίδιας της ιστορίας, η μετάδοση ενός νοήματος που προϋπάρχει και η σύλληψη ενός υπονοούμενου».
Στο τελευταίο του βιβλίο «Χρονικό ενός καινούργιου χρόνου» (εκδόσεις Ινδικτος, 1996) ο Στέλιος Ράμφος, δανειζόμενος τον εθνολογικό όρο της acculturation, εισάγει την έννοια του «τακτικής του συμπολιτισμού» για την πλεύση της Ελλάδας στον οικουμενικό χώρο. Γράφει:«Οταν μια χώρα με ιδιοπρόσωπη παράδοση τείνει να μετάσχει του παγκόσμιου πλέον δυτικού πολιτισμού υπό την πίεση των αγαθών του, ανασύρει είτε δημιουργεί αξίες τις οποίες προβάλλει σε όλες τις κατευθύνσεις με αίσθημα ισοτιμίας ή ακόμη και υπεροχής εν σχέσει προς τιςκυρίαρχες». Είναι και αυτός ένας δρόμος αυτοσυνειδησίας.
ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ: Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1939. Χάρισε στον μαρξισμό την ύστερη εφηβεία και τα φοιτητικά του χρόνια στην Ελλάδα, όπως γράφει στη «Μαρτυρία» που πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Ευθύνη». «Παραδόθηκα σχεδόν άνευ όρων στην πολιτικολογία και όπως, λόγω ηλικίας, έκλινα συναισθηματικά προς
τους διωκόμενους, γρήγορα τους εταύτισα στη συνείδησή μου με τους αδικημένους και αληθινούς και εξεγέρθηκα», γράφει στο ίδιο κείμενο. Επί πτυχίω στη Νομική Αθηνών, εγκατέλειψε την Αριστερά και έφυγε για το Παρίσι, όπου σπούδασε φιλοσοφία. Στο Παρίσι συνάντησε τον Κορνήλιο Καστοριάδη και γνώρισε καλά τη σκέψη του για τον Μαρξ, για τον σοσιαλισμό και τη βαρβαρότητα. Στο βιβλίο του «Μαρτυρία και Γράμμα, Απόλογος για τον
Μαρξ και λόγος για τονΚαστοριάδη» (Κέδρος, 1984), ο Στέλιος Ράμφος αναφέρεται σε όλη αυτή τη σχέση, «λογαριάζοντας ένα κομμάτι της ζωής του, μέρος της ιστορίας των άλλων δύο». Το κενό που άφησε μέσα του η απουσία του μαρξισμού δεν γέμισε βιαστικά. «Ανοιξα σιγά σιγά για λογαριασμό μου έναν δρόμο, ο οποίος μετά το χειροπιαστό αδιέξοδο του Μαΐου του 1968 χαράχτηκε αμετάκλητα: εδιζησάμην εμεαυτόν και βγήκα στη θρησκεία». Στο Παρίσι δεν ακολούθησε λοιπόν τις φιλοσοφικές μόδες. «Μετά την ευρωπαϊκή και την αρχαία ελληνική φιλοσοφία,στράφηκα στη μελέτη της πατερικής θεολογίας και των πνευματικών προβλημάτων του νέου ελληνισμού, η κατανόηση των οποίων χωρίς υπερβολή με απορρόφησε. Προτού φύγω για το εξωτερικό, η Ελλάδα πνευματικά δεν υπήρχε για μένα. Την ανεκάλυψα στην ξενιτιά, όπου ανεκάλυψα συγχρόνως και την κρίση της Ευρώπης». Στο Παρίσι δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Βενσέν (δημιούργημα του Μάη). Επέστρεψε στην Ελλάδα μετά τη μεταπολίτευση και διεκδίκησε θέση φιλοσοφίας στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών. Συνυποψήφιός του ήταν ο Παναγιώτης Κονδύλης. Αλλά και οι δύο «έφτασαν ως την υποψηφιότητα», όπως ειρωνικά λέει ο Στέλιος Ράμφος. Διάλεξε τον μονήρη βίο τού στοχαστή, με πυκνές όμως δημοσιεύσεις και πυκνές διαλέξεις και σεμινάρια, κυρίως στο Κολλέγιο Αθηνών και στο Ιδρυμα Γουλανδρή - Χορν.
ΕΡΓΟ. Πάνω από 20 βιβλία συναποτελούν το συγγραφικό έργο του Στέλιου Ράμφου. Μείζονα θεωρούνται το δίτομο «Μίμησις εναντίον μορφής, Εξήγησις εις το Περί Ποιητικής του Αριστοτέλους» και «Πελεκάνοι Ερημικοί, Ξενάγησι στο Γεροντικόν». Από τη βιβλιογραφία του δεν λείπουν βιβλία - παρεμβάσεις για ζητήματα παιδείας, γλώσσας και παράδοσης. Τελευταίο του βιβλίο είναι το «Χρονικό ενός καινούργιου χρόνου» (εκδόσεις Ινδικτος), που ο ίδιος το χαρακτηρίζει «σχεδίασμα πνευματικής στρατηγικής» και όπου, μεταξύ άλλων, θέτει το θέμα της γόνιμης αλληλενέργειας μεταξύ του πνευματικού μας πολιτισμού και εκείνου της Δύσεως.
ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ. Μονήρης και κλειστός αλλά εξαιρετικά δημιουργικός, ο Ράμφος δεν ανοίγεται εύκολα στα Μέσα και δεν παραδίδεται στο παιχνίδι των «προσωπείων». Σπάνια δημοσιεύονται προσωπικές φωτογραφίες του ή πορτρέτα. Συνήθως δημοσιεύονται φωτογραφίες από διαλέξεις του ή από συμμετοχή του σε δημόσιες συζητήσεις. Μία από τις προσωπικές φωτογραφίες τον δείχνει «πλάτη» στο εξώφυλλο του βιβλίου του Δημήτρη Νόλλα «Ονειρεύομαι τους φίλους μου», μαζί με τον Αλέξη Κυριτσόπουλο, τον Νίκο Ξυδάκη και τον Νόλλα.
τι λέω το χρωστώ στους Αρχαίους. Οσα θαύμασα στους νεότερους και ό,τι νόμισα πως ανεκάλυψα μόνος μου τα συνάντησα αργότερα σε παλιές γραφές. Μετά τον Πλωτίνο η φιλοσοφία δεν έχει τίποτε να πει, όπως μετά τον Χριστό η ζωή δεν έχει τίποτε να κερδίσει. Το καλύτεροπου έχουμε να κάνουμε, και το βρίσκω σπουδαίο και δύσκολο, είναι να πούμε με δικά μας λόγια αλήθειες παμπάλαιες. Η πιο δυνατή πρωτοτυπία είναι η οικειοποίηση. Μη μας διαφεύγει ότι ο ελληνισμός είναι απ' αρχής μέχρι τέλους δάνειο και απ' αρχής μέχρι τέλους καινούργιος.Στους Ελληνες δεν χρωστούμε τη δημιουργία εκ του μηδενός. Τους χρωστούμε τη δόξα του μηδενός. Τη δημιουργία».
Σε αυτή την αποστροφή του Στέλιου Ράμφου, που διατυπώνεται με δραματικό και βιωματικό τρόπο στο δοκίμιο «Τόπος Υπερουράνιος» κείμενο που περιλαμβάνεται στη συλλογή «Τριώδιον» (εκδόσεις Αρμός, 1995) , μπορούμε να αναγνωρίσουμε τους όρους της εργασίας του, η οποία, από το 1970 και εδώθε, συνίσταται σε μια συστηματική και πολύ πρωτότυπη (οφείλουμε να το ομολογήσουμε) ερμηνευτική του ελληνισμού.
Εκείνο που ενδιαφέρει ζωτικά τον Ράμφο, έτσι όπως αυτό αποκαλύπτεται μέσα στην αλληλουχία των έργων του, είναι ποιες σύγχρονες προεκτάσεις μπορεί να έχει μια εργασία για τις πρωτεϊκές μορφές με τις οποίες παρουσιάζεται η ελληνική σκέψη και πώς αυτή η σκέψη μπορεί να ενταχθεί οργανικά στον σύγχρονο στοχασμό, βοηθώντας την Ελλάδα, και ό,τι αποκαλούμε ελληνικό, όχι μόνο να μετάσχει στην «ευρωκοινωνία» και στον οικουμενικό κόσμο αλλά και να μην απολέσει αντίθετα να εισφέρει την «ιδιοπροσωπία» της.
Εννοιες ή ζεύγη εννοιών όπως Παράδοση, Ανατολή - Δύση, Εγώ - Εμείς, Ατομο - Πρόσωπο, Ταυτότητα - Διχασμός παίζουν ενεργό ρόλο σε αυτό το ερμηνευτικό σύστημα ενώ τη βάση αποτελεί ο διάλογος με τις πηγές, με τα κλασικά κείμενα.
* Φιλόσοφοι
και Πατέρες
Η ερμηνευτική του Ράμφου συνδυάζει την κλασική σκέψη με τη βυζαντινή σκέψη, τους αρχαίους στοχαστές και φιλοσόφους με τους Πατέρες της Εκκλησίας. «Η συγκριτική μελέτη της κλασικής και της βυζαντινής σκέψεως μου έδειξε ότι ο ελληνισμός μπορεί να παρουσιάσει στον σύγχρονο κόσμο μια εκδοχή του ατόμου η οποία ανταποκρίνεται στα ουσιαστικά αιτήματα της εποχής», έλεγε ο Στέλιος Ράμφος σε μια συνέντευξή του στο περιοδικό «Ερουρέμ» (Μάιος 1995), ένα περιοδικό που έφερε και φέρει (σήμερα κυκλοφορεί με τον τίτλο «Ινδικτος») τη σφραγίδα του στοχασμού του.
«Το Βυζάντιο δεν ξέχασε ποτέ τη διαρκή σχέση του ενός με τα πολλά, το πρόβλημα με το οποίο μετρήθηκε η ελληνική σκέψη. Ο αρχαίος κόσμος κινήθηκε προς μια κατεύθυνση ουσιαστικότερης επικοινωνίας με το πνεύμα και επομένως μεγαλύτερης αυτοσυνειδησίας. Και ένα σπουδαίο πρόβλημα, το οποίο έθιξε πρώτος ο Πλάτων και μετά ακολούθησαν όλοι, ήταν ότι δεν μπορούμε να θεωρήσουμε τα πολλά χωριστά από το έν. Πρόκειται με άλλα λόγια περί της διαφοράς του ατόμου και του προσώπου.
Η δική μας παράδοση ετράπη προς το πρόσωπο επειδή οι πατέρες δεν έχασαν το νήμα φιλοσοφικά εννοώ, όχι πνευματικά της κλασικής και της νεοπλατωνικής σκέψεως, ενώ στη Δύση προκρίθηκε η λύση τού ενός χωρίς τα πολλά», έλεγε στην ίδια συνέντευξη ο Στέλιος Ράμφος.
* Αριστοτέλης
και αναχωρητές
Αυτή η συγκριτική μελέτη της κλασικής και βυζαντινής σκέψης αποτυπώνεται στα δύο μείζονα, κατά την άποψή μας, έργα του Ράμφου, που είναι το «Μίμησις εναντίον μορφής, Εξήγησις εις το Περί Ποιητικής του Αριστοτέλους» (εκδόσεις Αρμός, 1992) και «Πελεκάνοι Ερημικοί, Ξενάγησι στο Γεροντικόν» (Αρμός, 1994), ένα βιβλίο που γνώρισε και εκδοτική επιτυχία.
Στον πρόλογο της «Μιμήσεως» ο Ράμφος καθορίζει τον στρατηγικό σκοπό όλης της εργασίας: να προσπελάσει πολυδιαβασμένα και αποφασιστικά για την πνευματική ιστορία της Δύσεως αρχαιοελληνικά κείμενα, να δει πού η ανάγνωσή τους υπήρξε παραπλανητική, ακόμη και αν ήταν γόνιμη, και να εντοπίσει τους αφανείς, πλην ακαθαίρετους οργανικούς δεσμούς του προχριστιανικού με τον χριστιανικό ελληνισμό. Μέσα στην προοπτική αυτή δεν είναι τυχαίος ο τίτλος «Μίμησις εναντίον μορφής» ούτε το επιλογικό κεφάλαιο του βιβλίου που έχει τίτλο «Από την τραγική μίμησι στην Θεία Λειτουργία».
Στο «Πελεκάνοι Ερημικοί» ο Ράμφος σχολιάζει τα αποφθέγματα αναχωρητών του 4ου κυρίως αιώνα, που περιέχονται στη συλλογή «Γεροντικόν». «Τα αποφθέγματα των αγίων Γερόντων είναι λόγος του εσχάτου εκ πείρας, πρακτική υποτύπωσις της καινούργιας ζωής, και μας ενδιαφέρουν ζωτικά για να γνωρίζουμε από πρώτο χέρι το αρχέτυπό μας: τι λογής άνθρωπο, ρυθμό ψυχής και πνεύμα ζωής έφερε στον κόσμο η χριστιανική πίστις», γράφει ο Ράμφος, αναδεικνύοντας έτσι σε συστατικό της ερμηνευτικής του αυτά τα «αφελή» ρήματα των αναχωρητών της Αιγύπτου, της Συρίας και της Παλαιστίνης.
Η αναζήτηση οργανικών δεσμών προχριστιανικού και χριστιανικού ελληνισμού κυριαρχεί και στο βιβλίο «Φιλοσοφία Ποιητική - Πλατωνικά Ζητήματα» (εκδόσεις Αρμός, 1991). Είναι μια φιλοσοφία ποιητική που επιφέρει αυτογνωσία και αντικαθιστά τη δεσποτεία του εμπειρικού με λειτουργική σχέση. «Σε αυτό το σημείο μάς δίδεται η θεμελιακή αντίληψη, η πιο ισχυρή ροπή του πλατωνισμού, αλλά μας δίδεται επίσης ο προορισμός του ελληνισμού», σημειώνει ο Ράμφος.
Στο βιβλίο η εισαγωγή στο πλατωνικό όλον γίνεται μέσω του Ηρακλείτου, ενώ οι αναφορές στους Πατέρες της Εκκλησίας «υπογραμμίζουν την υφιστάμενη συνέχεια αιτήματος ζωής για την αλήθεια και το πνεύμα, που σημειοδοτεί από χιλιετιών τον δρόμο του ελληνικού πολιτισμού και αποτελεί το εξέχον χαρακτηριστικό του».
Μέσα σε αυτή την οπτική πρέπει να δούμε το εξαιρετικά ενδιαφέρον και πολύ πρωτότυπο βιβλίο «Φιλόσοφος και Θείος Ερως» (εκδόσεις Τήνος, 1989), όπου σχολιάζονται το «Συμπόσιον» του Πλάτωνα και οι «Υμνοι θείων ερώτων» του Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου, μια μορφή που καθώς έζησε ανάμεσα στον δέκατο και στον ενδέκατο αιώνα μετέχει στην καθοριστική, αόρατη μετακίνηση που οδηγεί από τους βυζαντινούς χρόνους στους νεότερους.
Ο Στέλιος Ράμφος «συνδέθηκε» ιδιαίτερα με τον Αγιο Συμεών γιατί του επέτρεψε να περάσει σε μια θεολογική συγγραφή, αδιαφορώντας για τους κανόνες της επιστημονικής πειθαρχίας. Και ενώ η σύνολη εργασία του Ράμφου έχει τα χαρακτηριστικά της εργασίας ενός φιλοσόφου - στοχαστή, έτσι όπως ορίζεται με τα δυτικά συστήματα αναφοράς, τουλάχιστον τα πανεπιστημιακά, η «παράβαση» των κανόνων της πειθαρχίας του, ακόμη και του επιστημολογικού υλικού, τον κάνουν προκλητικό.
«Είτε ερμηνεύω τον Ηράκλειτο και τον Πλάτωνα, είτε καταπιάνομαι με τον Παπαδιαμάντη, είτε με τη γλώσσα και με την ορθόδοξη παράδοση, σκέπτομαι τον πνευματικό πυρήνα του ελληνισμού και σπουδάζω την ανεξάντλητη εκείνη ζωτική του ενέργεια, που άλλοτε ανεβάζει το έθνος ψηλά σαν δύναμη απροσμάχητη και άλλοτε το συνέχει σαν λεπτή πνοή», γράφει στο βιβλίο του «Η πολιτεία του Νέου Θεολόγου» (Κέδρος, 1981).
* Ο μύθος
της νεορθοδοξίας
Για πολλούς το όνομα του Στέλιου Ράμφου είναι συνδεδεμένο με τη μεταπολιτευτική, δημοσιογραφική κατασκευή της «νεορθοδοξίας», μέσα στην οποία είχαν χωρέσει ένα σωρό ετερόκλητα πράγματα, από τα συνθήματα τύπου «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο» ως τα στιχουργικά νεφελώματα του Σαββόπουλου περί κοινοτήτων και η φιλολογία για την εκλογή ενός θεολόγου σε πανεπιστημιακή έδρα φιλοσοφίας.
Φυσικά ο Ράμφος ούτε «νεορθόδοξος» είναι ούτε η ερμηνευτική του ελληνισμού με την οποία καταγίνεται τον κατατάσσει αυτομάτως στους «ελληνοκεντρικούς». Ο ίδιος αναφέρεται συχνά στον λόγο του σλαβόφιλου Ντοστογέφσκι για τον Πούσκιν, που επειδή ήταν τόσο ωραίος (ο λόγος), ο δυτικόφιλος Τουργκένιεφ φίλησε τον εχθρό του.
Η αλήθεια είναι ότι οι εργασίες του Ράμφου πυροδότησαν μια ιδεολογική αντιπαράθεση σε μια εποχή ένταξης της Ελλάδας στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες. Αν εξαιρέσουμε τη διαρκή διαμάχη για τη γλώσσα, που είναι ιδεολογική όταν δεν γίνεται στείρα φιλολογική, η διαμάχη για το «ελληνικό πρόβλημα» ήταν ο μόνος ζωντανός διάλογος ιδεών των τελευταίων ετών. Σε αυτό το πρόβλημα «του ποιοι είμαστε», που αποτελεί και την αιτία μιας «διχασμένης κατάστασης», μιας «εθνικής σχιζοφρένειας», ο Ράμφος δεν απαντά με αφορισμούς. Θέτει το αίτημα της εξατομίκευσης.
«Η Ηνωμένη Ευρώπη δεν αποτελεί ιδέα, αποτελεί συγκυρία ιστορική, εις την οποία οφείλουμε να προσαρμοστούμε διατηρώντας, όπως όλοι οι εταίροι, το δικό μας πρόσωπο», γράφει. Και αλλού λέει: «Υπάρχει ένα ζωτικό θέμα: να είμαστε σύγχρονοι της εποχής χωρίς να χάσουμε τον εαυτό μας. Αυτό θα το πετύχουμε διαλεγόμενοι ουσιαστικά με τη σημερινή πραγματικότητα, είτε στη Δύση βρίσκεται είτε στην Ανατολή. [...]
Η Δύση είναι κυρίαρχη και αυτό μας υποχρεώνει να την σκεφθούμε πιο επίμονα».
* Πολιτισμός
και συμπολιτισμός
Σε αυτή την ανάδειξη και την προβολή του «δικού μας προσώπου» βασικό ρόλο παίζει η παράδοση, που δεν είναι η επιβίωση των αξιών ενός κόσμου νεκρού ή μια γραφική σύλληψη αλλά ένα ιστορικό μέγεθος, «ο χώρος της ίδιας της ιστορίας, η μετάδοση ενός νοήματος που προϋπάρχει και η σύλληψη ενός υπονοούμενου».
Στο τελευταίο του βιβλίο «Χρονικό ενός καινούργιου χρόνου» (εκδόσεις Ινδικτος, 1996) ο Στέλιος Ράμφος, δανειζόμενος τον εθνολογικό όρο της acculturation, εισάγει την έννοια του «τακτικής του συμπολιτισμού» για την πλεύση της Ελλάδας στον οικουμενικό χώρο. Γράφει:«Οταν μια χώρα με ιδιοπρόσωπη παράδοση τείνει να μετάσχει του παγκόσμιου πλέον δυτικού πολιτισμού υπό την πίεση των αγαθών του, ανασύρει είτε δημιουργεί αξίες τις οποίες προβάλλει σε όλες τις κατευθύνσεις με αίσθημα ισοτιμίας ή ακόμη και υπεροχής εν σχέσει προς τιςκυρίαρχες». Είναι και αυτός ένας δρόμος αυτοσυνειδησίας.
Εικοσιπέντε θέσεις για την τρομοκρατία
Κλεάνθης Γρίβας
Η ιδεολογία χτίζει πύργους στον ουρανό. Οι αποδέκτες της διακατέχονται από την καταστροφική αυταπάτη ότι κάποτε θα κατοικήσουν σ' αυτούς. Οι τεχνικοί της εξουσίας τους διαχειρίζονται για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων τους. Και η κοινωνία καταβάλλει το κόστος της συντήρησής τους......
Συνεπώς, επαναλαμβάνοντας για λογαριασμό μου τη δήλωση ότι «μιλώ εξ ονόματός μου και δίνω στον εαυτό μου το δικαίωμα της κριτικής και των προτάσεων» (Κορνήλιος Καστοριάδης), νομιμοποιούμαι να υποστηρίζω ότι «η κοινωνία είναι το προϊόν των αρετών μας και το κράτος των ελαττωμάτων μας» (Τόμας Πέιν), να αποφαίνομαι υπέρ «της ελευθερίας της κοινωνίας και της ανελευθερίας του κράτους» (Καρλ Μαρξ), και να αποστρέφομαι κάθε μορφή βίας που οδηγεί στην ελευθερία του κράτους και στην ανελευθερία της κοινωνίας.
1. Η τρομοκρατία είναι η έσχατη έκφραση του παραληρηματικού ιδεολογικού λόγου. Είναι ιδεολογικός λόγος αναγμένος στον ανώτατο συντελεστή της εξουσίας. Είναι εξουσία στο νιοστό βαθμό. Εξουσία που δεν υπόκειται σε κανέναν κανόνα ή περιορισμό. Εξουσία απόλυτη.
2. Η τρομοκρατία είναι προνομιούχο μέσο και, συγχρόνως, πεδίο άσκησης πολιτικής, σε όλες τις ετερόνομες κοινωνίες όπου η «πολιτική» είναι αποκλειστική υπόθεση των επαγγελματιών πολιτικών. Κι αυτό καθίσταται ολοφάνερο «αν την κρίνουμε από τα αποτελέσματά της και αν δούμε ποιον ευνοούν». Εξ ου και η ανάγκη «να πούμε καθαρά ποιος ασκεί την τρομοκρατία και πώς την χρησιμοποιεί ως θέαμα». (G. Sanguinetti)
3. Η τρομοκρατία είναι το χειρότερο από όλα τα αδιέξοδα της κρατικής επιβολής. Επειδή, σε αντίθεση με τη θεσμοποιημένη εξουσία, η οποία στις δημοκρατικές κοινωνίες υπόκειται στους περιορισμούς των κανόνων και των νόμων (πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχει πάντοτε η δυνατότητα οι νόμοι και οι κανόνες να λειτουργήσουν και εναντίον της εξουσίας), η εξουσία της τρομοκρατίας δεν υπόκειται στον περιορισμό κανενός κανόνα ή νόμου: Νόμος και κανόνας της είναι τα προϊόντα της παρανοϊκής εξουσιοφρένειας που πλήττει τους εγκεφάλους και τα εκτελεστικά όργανα της τρομοκρατίας, και μέσο της το περίστροφο και η βόμβα.
4. H τρομοκρατία ενεργοποιεί τα πιο πρωτόγονα αντανακλαστικά των ανθρώπων και τους κάνει να προτιμούν την ασφάλεια της δουλείας από τους κινδύνους της ελευθερίας. Χάρη στην εξουσιαστική κατασκευή της τρομοκρατίας, η κοινωνία βρίσκεται «νομίμως» εγκλωβισμένη στις επιλογές της εξουσίας και σπρώχνεται να «συναινεί» στην επιδίωξη της εξουσίας για μετασχηματισμό του κράτους δικαίου και πρόνοιας σε κράτος ασφάλειας και «θεραπείας», στο οποίο επιβάλλεται η πλήρης συμμόρφωση των πολιτών με τη σταδιακή καθιέρωση ενός ποινικού δικαίου που βασίζεται στην υποψία.
5. Η τρομοκρατία είναι συνυφασμένη με την ιστορική, πολιτική και ιδεολογική παράδοση όλων των ολοκληρωτικών κινημάτων και χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον από τον μπολσεβικισμό, το φασισμό, το ναζισμό αλλά και τις φιλελεύθερες δημοκρατικές ολιγαρχίες. Αυτό αποδεικνύει ότι δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ «αριστερής» και «δεξιάς» τρομοκρατίας. Η τρομοκρατία είναι πάντοτε αντιδραστική.
6. Η τρομοκρατία είναι ένα από τα παραπροϊόντα της εξουσιαστικά χειραγωγούμενης νηπιακής σκέψης και πράξης ορισμένων επαγγελματιών «σωτήρων», οι οποίοι δρουν είτε υπό την επίδραση μιας ψευτοεπαναστατικής αυταπάτης είτε υπό το βάρος της απελπισίας μιας παραπαίουσας εξουσίας, με κοινό τους χαρακτηριστικό την καθυπόταξη των μέσων στο σκοπό, ο οποίος είναι, πάντοτε και αυταπόδεικτα, «άγιος».
7. Η τρομοκρατία ως μέσο άσκησης πολιτικής εφαρμόζεται είτε αμέσως, με τη δράση πρακτόρων των αυτονομημένων παράλληλων μυστικών υπηρεσιών, είτε εμμέσως, με την «τηλεκατεύθυνση» διαφόρων ατόμων ή ομάδων που έχουν δήθεν «αντικρατικό» προσανατολισμό.
8. Τα επιτελικά όργανα της τρομοκρατίας βρίσκονται σε ορισμένα αυτονομημένα τμήματα των μυστικών υπηρεσιών της κρατικής εξουσίας, που είναι επιφορτισμένες με το καθήκον της εμπέδωσης και συντήρησης της καθεστωτικής σταθερότητας με ενέργειες και μέσα που υπερβαίνουν τα όρια της νομιμότητας και διαφεύγουν παντός κοινωνικού και πολιτικού ελέγχου. «Η τρομοκρατία είναι το κράτος, δηλαδή ένα από τα πολλά ένοπλα παρακλάδια του». (G. Sanguinetti)
9. Τα εκτελεστικά όργανα της τρομοκρατίας ή είναι πράκτορες των μυστικών υπηρεσιών ή είναι αφελείς «κοινωνικοί αναμορφωτές» που μπορεί να διακατέχονται από την αυταπάτη ότι εξυπηρετούν τα «ύψιστα συμφέροντα του λαού, της φυλής, του έθνους, του προλεταριάτου ή της επανάστασης», ενώ στην πραγματικότητα τηλεκατευθύνονται από ειδικά αυτονομημένα τμήματα των μυστικών υπηρεσιών και συνεργούν στην πλήρη καθυπόταξη της κοινωνίας στην κρατική εξουσία.
10. Η τρομοκρατία, ανεξάρτητα από το εάν ασκείται από ή «εναντίον» της κρατικής εξουσίας, οδηγεί πάντοτε στην αποτελμάτωση της κοινωνίας και της Ιστορίας και κατατείνει στην οικοδόμηση ενός εφιαλτικού σύμπαντος που κυριαρχείται από ένα ποινικό «δίκαιο» βασισμένο στην υποψία.
11. Πρώτο καθήκον κάθε εξουσίας που βρίσκεται σε κρίση είναι η κατασκευή μιας απειλής, από την οποία η κρατική εξουσία αναλαμβάνει εργολαβικά να «προστατεύσει» την κοινωνία, ψαλιδίζοντας τις ελευθερίες της. Γιατί δεν υπάρχουν «παροχές υπηρεσιών» χωρίς κόστος.
12. Η απειλή της τρομοκρατίας είναι άκρως αποτελεσματική, με διασφαλισμένη την ικανότητα να πλήττει οποιονδήποτε, οτιδήποτε, οπουδήποτε. Η τρομοκρατία είναι ο ιδανικός βραχίονας της εξουσίας, μέσω του οποίου νομιμοποιείται η τρομοκρατία του κράτους πάνω στην κοινωνία. Γι’ αυτό, ακόμη και εάν δεν υπήρχε η τρομοκρατία, η εξουσία θα ήταν υποχρεωμένη να την εφεύρει.
13. Με διαπιστωμένα τα σημάδια της επερχόμενης κρίσης, οι επαγγελματίες διαχειριστές της κρατικής εξουσίας ανακάλυψαν και στα καθ' ημάς τη δήθεν «αντικρατική» τρομοκρατία, προκειμένου να της αντιτάξουν την κρατική «αντιτρομοκρατική» τρομοκρατία.
14. Η αυταρχική «δημοκρατία», ως μόνη απάντηση των διαχειριστών της κρατικής εξουσίας στην κρίση του κράτους δικαίου και πρόνοιας, και η τρομοκρατία, ως προνομιούχο μέσο για να εξασφαλιστεί η αναγκαία «σύγκλιση των κομμάτων», με τρόπο ώστε να επιτευχθεί η εξάλειψη κάθε «ριζικής αντιπολίτευσης», σηματοδοτούν το δρόμο που επέλεξε ο φιλελεύθερος ολιγαρχικός καπιταλισμός για να βγει από την πολυδιάστατη οικονομική, πολιτική, ιδεολογική, πολιτιστική και οικολογική κρίση του.
15. Οι δολοφονίες ορισμένων περιστασιακών θυμάτων από διάφορες βαθμίδες του διαχειριστικού προσωπικού της εξουσίας, διαλεγμένα με άγνωστα κριτήρια από ορισμένα, επίσης άγνωστα, αυτονομημένα τμήματα του αδιαφανούς δικτύου των παράλληλων μυστικών υπηρεσιών, προετοίμασαν μεθοδικά το έδαφος για τη νομοθετική αναγωγή ολόκληρης της κοινωνίας σε όμηρο στα χέρια της εξουσίας.
16. Η κρατική εξουσία έχει το μονοπώλιο της νόμιμης βίας. Όταν όμως η νόμιμη βία αποδεικνύεται ανεπαρκής, τότε προσφεύγει στην τρομοκρατία, την οποία όλοι ψάχνουνε ματαίως. Γιατί άπαξ και «εφευρέθηκε» η κρατική εξουσία, μόνο διανοητικά υπολειπόμενοι μπορούν να επιμένουν να ανακαλύψουν ξανά την... Αμερική.
17. Η τρομοκρατία είναι ο λόγος ύπαρξης και το πεδίο δράσης διαφόρων αυτονομημένων τμημάτων των μυστικών υπηρεσιών της κρατικής εξουσίας, τα οποία συνθέτουν ένα παράλληλο δίκτυο για την εξυπηρέτηση των εξουσιαστικών σκοπιμοτήτων και αναγκών που απαιτούν υπέρβαση του υφιστάμενου πλαισίου νομιμότητας.
18. Η κρατική και η «αντικρατική» τρομοκρατία αποτελούν τις δύο όψεις του πλέον προνομιούχου μέσου άσκησης πολιτικής σε περιόδους κρίσης.
19. Η αλληλεπίδραση μεταξύ κρατικής και «αντικρατικής» τρομοκρατίας βασίζεται στην ακραία ιδεολογικοποίηση της υφιστάμενης πραγματικότητας, μέσω της οποίας καθίσταται δυνατή η «ακύρωση» της πραγματικότητας και η υποκατάστασή της από τις ιδεολογικές απεικονίσεις της.
20. Οι διαχειριστές της εξουσίας μεριμνούν για τη διαρκή ενίσχυση των αρμοδιοτήτων των διωκτικών αρχών. Οι μηχανισμοί καταστολής ενδυναμώνονται και αναπτύσσονται ως κακοήθης νεοπλασία. Τα ατομικά δικαιώματα και οι πολιτικές ελευθερίες συρρικνώνονται. Παρ’ όλα αυτά, η τρομοκρατία αποδεικνύεται «άλυτο αίνιγμα» για τις διωκτικές αρχές, γιατί, απλούστατα, όταν ο διώκτης και ο διωκόμενος ταυτίζονται, η σύλληψη του διωκόμενου είναι αδύνατη.
21. Η δηλωμένη «αδυναμία» της κρατικής εξουσίας να προσεγγίζει τα καθοδηγητικά και (πολλές φορές) τα εκτελεστικά, όργανα της τρομοκρατίας είναι ευθέως ανάλογη με τη δυνατότητά της να «αποικιοποιεί» τρομοκρατικά ολόκληρη την κοινωνία.
22. Η απόδειξη της επάρκειας του νομοθεσίας και της αστυνομίας για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας είναι ασύμφορη από εξουσιαστική άποψη, γιατί αφήνει έκθετη την απαίτηση για ειδικούς «αντιτρομοκρατικούς» νόμους και υπηρεσίες. Γι’ αυτό και είναι ανάγκη να «αποδεικνύεται» συνεχώς η ανεπάρκεια και η αναποτελεσματικότητα και της νομοθεσίας και της αστυνομίας.
23. Οι διωκτικές αρχές είναι ευκολότερο και βολικότερο να συλλαμβάνουν τους «συνήθεις υπόπτους» και να τους εμφανίζουν ως τρομοκράτες, παρά να τα βάζουν με τους αληθινούς τρομοκράτες, τους ικανούς επαγγελματίες εκτελεστές, που είναι η σαρξ εκ της σαρκός της εξουσίας τους.
24. Οι διωκτικές αρχές υποφέρουν από εναλλασσόμενες κρίσεις μανίας και κατάθλιψης. Μετά τη διάχυτη ευφορία από τη σύλληψη κάποιων «συνήθων υπόπτων», ακολουθεί πάντοτε η κατάθλιψη του «τίποτα» των πραγματικών τρομοκρατών.
25. H κρατική διαχείριση του τρόμου και της αυταπάτης είναι το λυμένο αίνιγμα της διαλεκτικής της εξουσίας και της τρομοκρατίας. «Το κράτος είναι ο αυτουργός και ο αποκλειστικός ωφελημένος από τη σύγχρονη τεχνητή τρομοκρατία... Την τρομοκρατία τη διευθύνει η εξουσία, κι όποιος θέλει την εξουσία, πρέπει να αποδείξει πως ξέρει να διευθύνει την τρομοκρατία». (G. Sanguineti)
You might also like:
ΕΠΙΛΕΞΤΕ ΤΟΝ ΣΩΣΤΟ ΣΥΝΤΡΟΦΟ <ΜΑΤΘΑΙΟΣ ΓΙΩΣΑΦΑΤ>
Πόσες δεν έχουμε πει την περίφημη φράση «μα γιατί τραβάω όλους τους προβληματικούς;». Μάθετε λοιπόν τις βαθύτερες αιτίες των ερωτικών σας επιλογών.
Συνήθως οι λόγοι που επικαλούμαστε για να εξηγήσουμε γιατί ερωτευτήκαμε ή και παντρευτήκαμε τον άνθρωπο που είναι δίπλα μας είναι προφανείς και κατανοητοί από το κοινωνικό πλαίσιο: ο χαρακτήρας, η μόρφωση, η εξωτερική εμφάνιση, η σεξουαλική επαφή, λόγοι οικονομικοί ή και κοινωνικοί.
Συνήθως οι λόγοι που επικαλούμαστε για να εξηγήσουμε γιατί ερωτευτήκαμε ή και παντρευτήκαμε τον άνθρωπο που είναι δίπλα μας είναι προφανείς και κατανοητοί από το κοινωνικό πλαίσιο: ο χαρακτήρας, η μόρφωση, η εξωτερική εμφάνιση, η σεξουαλική επαφή, λόγοι οικονομικοί ή και κοινωνικοί.
Οι βαθύτεροι όμως λόγοι είναι καλά κρυμμένοι μέσα μας «Η επιλογή συντρόφου την οποία εμείς οι ψυχαναλυτές ονομάζουμε ανακλητική είναι η ωριμότερη, αυτή που οδηγεί στο μικρό ποσοστό του 10 με 20% που είναι οι ευτυχισμένοι γάμοι», εξηγεί ο ψυχίατρος-ψυχαναλυτής κ. Ματθαίος Γιωσαφάτ, ειδικός σε θέματα γάμου και οικογενειακής θεραπείας. «Τι σημαίνει αυτό; Όταν έχουμε μια καλή μαμά και περάσουμε καλά, μαθαίνουμε να συγχωρούμε και τα ελαττώματά της, όπως ένας ώριμος άνθρωπος. Αποδεχόμαστε λοιπόν και τα ελαττώματα του συντρόφου μας και φτιάχνουμε μια καλή σχέση. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε περάσει ομαλά και το οιδιπόδειο, δεν έχουμε μεγάλο άγχος αποχωρισμού, προδοσίας. Αποδεχόμαστε, π.χ., ότι η μαμά έκανε κι άλλο παιδί. Ή ξέρω ως παιδί ότι μ' αγαπάει, αλλά ανακάλυψα ότι αγαπά και τον μπαμπά, αλλά κι εγώ αγαπάω τον μπαμπά, άρα όλοι αγαπιόμαστε! Οπότε θα κάνω κι εγώ το ίδιο όταν μεγαλώσω με το σύντροφό μου». Οι λόγοι λοιπόν της επιλογής του ερωτικού συντρόφου βασίζονται στη σχέση με τη μητέρα και τον πατέρα, τη δική τους σχέση και τη σχέση μας μαζί τους.
Αναζητώντας τη ρίζα του προβλήματος«Οι περισσότεροι μεγαλώνουμε με μαμάδες που δεν είναι επαρκείς, με μαμάδες που δεν έχουν μάθει να προσφέρουν αγάπη, να καταλαβαίνουν τις ανάγκες του μωρού», μας λέει ο κ. Γιωσαφάτ. «Και το μωρό επικοινωνεί με μη λεκτική συμπεριφορά για να ζητήσει αυτά που του λείπουν, κλαίει, αρρωσταίνει, γρατσουνάει, κλοτσάει κ.λπ. Στα ζευγάρια είναι πολύ έντονη αυτή η μεταβίβαση της πρώτης σχέσης, των πρώτων μη λεκτικών φόβων και συναισθημάτων. Γι' αυτό και τα ζευγάρια μαλώνουν, ιδιαίτερα αν ο πρώτος χρόνος δεν ήταν καλός, αν ήταν στερημένος από ζεστασιά, χάδια, αγκαλιές. Ξέρετε ότι υπάρχουν άνθρωποι που δεν μπορούν να χαϊδέψουν τρυφερά ο ένας τον άλλο;». Η επιλογή λοιπόν σε αυτές τις περιπτώσεις κουβαλά πάρα πολλά πράγματα που δεν έχουν λυθεί μέσα μας.
Στόχος η επιθυμητή μητέρα«Τα προβλήματα της πρώτης μας σχέσης με τη μητέρα δημιουργούν και τους προβληματικούς έρωτες», υπογραμμίζει ο κ. Γιωσαφάτ. «Περιμένεις τότε όχι μόνο να βρεις μια κανονική γυναίκα, έναν κανονικό άντρα, αλλά ένα σύντροφο που θα την αντικαταστήσει σε καλύτερη έκδοση, θέλεις την επιθυμητή μητέρα. Αυτό δημιουργεί τον έρωτα, τον πιο παθιασμένο. Όχι όμως τον πραγματικό έρωτα. Γιατί σε αυτή την περίπτωση ψάχνουμε ένα ιδανικό που θα μας αγαπήσει, θα μας εκτιμήσει γι αυτό που είμαστε, όπως έπρεπε να το κάνει η μαμά. Κι όσο πιο πολύ περιμένει κανείς την επιθυμητή μητέρα, τόσο πιο πολύ την εξιδανικεύει. Είναι μια ναρκισσιστική ανάγκη. Όταν ακούσετε: Μια μόνο γυναίκα με έχει καταλάβει, εσύ, οι άλλες ήταν όλες... να καταλάβετε ότι πρέπει να απομακρυνθείτε γρήγορα απ αυτόν τον άνθρωπο! Σας βάζει στοιχεία που πιθανώς δεν έχετε!».
Διαλέγουμε αυτόν που μας μοιάζειΈχετε σκεφτεί γιατί παραπονιόμαστε ότι τραβάμε μόνο προβληματικές περιπτώσεις στην ερωτική μας ζωή; Μήπως δεν φταίνε μόνο οι άλλοι; «Γιατί δεν τράβηξες κανέναν άλλο; θα ρωτούσα εγώ», λέει ο κ. Γιωσαφάτ. «Πρέπει να καταλάβουμε ότι δεν μπορούμε να ταιριάξουμε με κάποιον ωριμότερο ψυχικά από εμάς. Δεν θα συντονιστούμε. Και δεν έχει να κάνει ούτε με την ευφυϊα ούτε με την ικανότητά μας σε άλλους τομείς όπως το εργασιακό. Εκεί μπορεί να διαπρέπουμε. Άλλο όμως είναι η συναισθηματική ωριμότητα».
Ο πραγματικός έρωτας!«Ο έρωτας κρατάει το πολύ ένα χρόνο», τονίζει ο κ. Γιωσαφάτ. «Ο ανακλητικός έρωτας, ο πρώτος για τον οποίο μιλήσαμε, που δεν είναι τόσο έντονος αρχικά, ωριμάζει σιγά σιγά. Αρχίζει ο ένας να ερωτεύεται τον άλλο με το χρόνο που του αφιερώνει και τον γνωρίζει. Αυτόν λέω εγώ πραγματικό έρωτα. Αντιλαμβάνομαι ότι ο άλλος είναι κάτι εξαιρετικό για μένα, γιατί με έπεισε και τον έπεισα γι αυτό».
Τα στάδια της ψυχικής ανάπτυξης «Για να έχεις μια καλή σχέση πρέπει να περάσεις τις ανάγκες του πρώτου έτους, τη μεγάλη εξάρτηση. Δεν πήρα πολλά από τη μάνα μου στον πρώτο χρόνο; Τότε ψάχνω μια γυναίκα - μαμά. Δεν δίνω και τόση σημασία στο σεξουαλικό. Κι αυτή η σχέση δεν πάει καλά γιατί διαλέγεις παρόμοιο τύπο συντρόφου. Στην αρχή φαίνεται ότι ο ένας θα φροντίσει τον άλλο και μετά και οι δυο περιμένουν τον άλλο να τους φροντίσει», εξηγεί ο κ. Γιωσαφάτ. «Στο δεύτερο έτος, το πρωκτικό στάδιο, το παιδί μαθαίνει με τη μάνα την αυτονομία, είναι η περίοδος της εναντίωσης. Αν δεν πάει καλά, αργότερα στη σχέση ο ένας θα προσπαθεί να επιβληθεί στον άλλο! Το τρίτο στάδιο είναι το φαλλικό, όπου το σεξ πηγαίνει στα γεννητικά όργανα. Αν πάει κάτι στραβά, διαλέγεις μια γυναίκα που σου αρέσει σεξουαλικά, αλλά αυτό εξαντλείται γρήγορα. Κι από εκεί και πέρα έχεις άλλες ανάγκες που δεν σου τις καλύπτει. Ο τέταρτος χρόνος που πάλι δεν πάει καλά είναι ο οιδιποδειακός, στάδιο που στην ανάπτυξη αντιστοιχεί γύρω στα 5 χρόνια του παιδιού. Εκεί υπάρχει πρόβλημα γιατί δεν θέλεις πολύ ερωτικά το σύντροφό σου. Αν καταφέρεις και πάρεις κάποιον που σου θυμίζει τη μαμά (ή τον μπαμπά), έχεις προβλήματα σεξουαλικά: στύσης, πρόωρης εκσπερμάτισης κ.λπ.».
Ζήτημα ισορροπίας«Μια καλή σχέση προϋποθέτει ότι έχουμε περάσει σχετικά ομαλά αυτά τα στάδια: θέλεις να έχεις ένα μίνιμουμ εξάρτησης, να έχεις αυτονομία, αλλά δεν σου αρέσει να πατάς τον άλλο στο λαιμό. Θέλεις να κάνεις σεξ και να σου αρέσει, δεν ικανοποιείσαι όμως μόνο με αυτό. Τότε η σχέση εξελίσσεται σε αγάπη, σε έρωτα και μπορεί να κρατήσει. Δεν περιμένεις τόσο πολλά από τον άλλο, ενώνεις δυο ζωές, οι οποίες όμως δεν γίνονται ποτέ μια», τονίζει ο κ. Γιωσαφάτ.
Και τώρα τι κάνουμε;«Μπορεί να ακούγονται λίγο απαισιόδοξα όλα αυτά, αλλά είναι η πραγματικότητα», παρατηρεί ο κ. Γιωσαφάτ. «Το πρώτο πράγμα που λέω είναι να βρεις μια καλή μαμά, με την ψυχοθεραπεία, ατομικά ή σε ομάδες, που βοηθούν πάρα πολύ τους ανθρώπους. Λέω επίσης κι έχω παρεξηγηθεί γι αυτό να μπορούν οι γυναίκες να είναι κοντά στο παιδί τους τον πρώτο χρόνο της ζωής του. Προτείνω συχνά και κάτι που ακόμα μοιάζει ουτοπικό: να γίνονται μαθήματα ζωής από το δημοτικό στα σχολεία, υπό μορφή ομάδας με εκπαιδευμένους δασκάλους. Το άλλο βήμα είναι ο διάλογος, που είναι δύσκολο βέβαια. Πάντα είχαν οι άνθρωποι προβλήματα και πάντα έβρισκαν τρόπους να τα αντιμετωπίσουν. Πρέπει να είμαστε και λιγάκι αισιόδοξοι». ΄
Άλλο έρωτας, άλλο αγάπη«Δυο άνθρωποι είναι καθρέφτης ο ένας για τον άλλο. Οι ερωτευμένοι κοιτάζονται και θαυμάζονται αυτό δεν είναι αγάπη! Είναι ένα πολύ ευχάριστο αίσθημα, που οδηγεί σχεδόν πάντα σε φασαρίες. Γιατί την επόμενη μέρα που θα τον/τη δείτε θα έχετε ήδη μια μικρή απογοήτευση. Στην πρώτη επαφή δεν ξέρουμε τίποτα για τον άλλο, όσο προχωρά η επαφή όμως αρχίζει η απο-εξιδανίκευση». Εκεί εμφανίζεται η εσωτερική παλινδρόμηση, που δηλώνει την τάση του ανθρώπου να υπαναχωρήσει φοβισμένος και να κλείσει τις πόρτες επικοινωνίας για τη νέα σχέση.
Κατερίνα Μαγγανά
Κατερίνα Μαγγανά
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ
Αλέξης Μητρόπουλος
Κόλαση, κοινωνική, δολοφονία, ανθρωποφαγία το νέο ασφαλιστικό – μνημόνιο – που πέρασε η κυβέρνηση, καθ
υπόδειξη του Δ.Ν.Τ. Αντισυνταγματικά τα περισσότερα των μέτρων. Θα καταπέσουν τα περισσότερα μέτρα του ασφαλιστικού <<κολαστήριο>> στα δικαστήρια! Σύνταξη με σαράντα έτη εργασίας, και αν αυτά τα έτη δεν συμπληρώνονται στα εξήντα πέντε, μείωση 5% για κάθε έτος λιγότερο!
Τιμωρούνται οι χήρες κάτω των πενήντα ετών, επειδή είχαν την <<τύχη>> να χάσουν τον σύζυγο τους! Κατ επιλογή της κυβέρνησης και όχι καθ υπόδειξη του μνημονίου!
Κατά 50% μειωμένες οι συντάξεις όλων μας, με το νέο ποσοστό αναπλήρωσης, και τον υπολογισμό της βάση όλου του εργασιακού βίου!
Κουραφέξαλα και επικοινωνιακά τερτίπια τα περί μάχης του Λοβέρδου. Ολοκληρωτικά υποταγμένος στις υποδείξεις του Δ.Ν.Τ. Κότες οι βουλευτές της κυβέρνησης!
«Να ζεις, ν’ αγαπάς και να μαθαίνεις»
«Τι κρίμα για σένα, αν πιστεύεις ότι υπάρχει μόνο ό,τι μπορεί να μετρηθεί στατιστικά. Πραγματικά σε λυπάμαι αν διευθύνει τη ζωή σου μόνο αυτό που μπορεί να μετρηθεί, γιατί εμένα με κεντρίζει το απροσμέτρητο. Με κεντρίζουν τα όνειρα, όχι μόνο αυτό που είναι μπροστά μου. Δε δίνω δεκάρα γι’ αυτό που βρίσκεται μπροστά μου. Αυτό το βλέπω. Αν θες να περάσεις τη ζωή σου μετρώντας το, είναι δικαίωμά σου, εμένα όμως με ενδιαφέρει αυτό που βρίσκεται πιο έξω. Υπάρχουν τόσα που δε βλέπουμε, δεν πιάνουμε, δε νιώθουμε, δεν καταλαβαίνουμε.
Υποθέτουμε πως η πραγματικότητα είναι αυτό το κουτί που μας βάλανε μέσα, κι όμως σας βεβαιώνω πως δεν είναι έτσι. Ανοίξτε την πόρτα κάποτε και κοιτάξτε τι υπάρχει έξω. Το όνειρο του σήμερα θα είναι η πραγματικότητα του αύριο. Κι όμως έχουμε ξεχάσει να ονειρευόμαστε».
«Κατ’ αρχήν πιστεύω ότι το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό του ανθρώπου που αγαπάει είναι ότι αγαπάει τον εαυτό του. […] Δε μιλάω για το χάιδεμα του εγώ μας. […] Μιλάω για τον άνθρωπο που συνειδητοποιεί, ότι δεν μπορείς να δώσεις παρά αυτό που έχεις και γι’ αυτό καλά θα κάνεις να προσπαθήσεις όσο μπορείς ν’ αποχτήσεις κάτι. Θέλεις να είσαι ο πιο μορφωμένος, ο πιο λαμπερός, ο πιο ενδιαφέρων, ο πιο πολυτάλαντος, ο πιο δημιουργικός άνθρωπος του κόσμου, γιατί έτσι θα μπορέσεις να τα δώσεις όλα αυτά. Ο μοναδικός λόγος που έχεις κάτι είναι για να το δίνεις».
«Θεωρούμε το «εγώ» μας σαν κάτι ουσιαστικό, τον εαυτό που κατασκευάσαμε. Θα σας πω όμως μια αλήθεια, δεν τον κατασκευάσατε εσείςαυτό τον εαυτό. Άλλοι τον έφτιαξαν. Οι άλλοι σας είπαν ποιος πρέπει να είστε και ποιος όχι, πώς πρέπει να κινείστε, να μυρίζετε και να κάνετε τα περισσότερα πράγματα που κάνετε. […] Βγες από τον εαυτό σου και άφησέ τον εκεί. […] Μόνο με αυτόν τον τρόπο θα μπουν μέσα σου τα νέα μηνύματα. Ο εαυτός κατασκευάζει τεράστια τείχη γύρω του για «αυτο»προστασία. Αυτά τα τείχη τα ονομάζει πραγματικότητα. Ο,τιδήποτε δεν ταιριάζει μ’ αυτό που ο περιτειχισμένος εαυτός θεωρεί πραγματικό, δεν αφήνεται να περάσει από το τείχος∙ έτσι, όταν πια φτάνει μέσα η νέα αντίληψη, έχει γίνει αυτό που ήθελε από την αρχή. Έτσι οι περισσότεροι από μας περνάμε τη ζωή μας βλέποντας μόνον ό,τι θέλουμε να δούμε, ακούγοντας μόνον ό,τι θέλουμε να ακούσουμε, μυρίζοντας ό,τι θέλουμε να μυρίσουμε, ενώ όλα τα υπόλοιπα παραμένουν απολύτως αόρατα. Όλα τα πράγματα βρίσκονται εδώ. Για να δούμε, το μόνο που χρειάζεται είναι να τα αφήσουμε να μπουν, να τα αγγίξουμε, να τα γευτούμε, να τα δαγκώσουμε, να τα αγκαλιάσουμε (το πιο ευχάριστο), να τα ζήσουμε όπως είναι –όχι όπως είμαστε εμείς».
«Το αντίθετο της αγάπης δεν είναι το μίσος, αλλά η απάθεια».
«Αν είχα να διαλέξω ανάμεσα στον πόνο και στο τίποτα, θα διάλεγα τον πόνο».
«Υπάρχουμε εμείς, ο εαυτός μας και πάνω σ’ αυτό τον εαυτό συσσωρεύουμε χιλιάδες και χιλιάδες πράγματα που μπορεί να μην είναι ο εαυτός μας, μα που να ανήκουν μάλλον στην οικογένειά μας, την κουλτούρα μας, τους φίλους και ούτω καθεξής. Τα παίρνουμε μαζί μας και τότε αυτά γίνονται εμείς και είμαστε ικανοί να πεθάνουμε για να υπερασπίσουμε αυτό το «εμείς» και καταφεύγουμε στην απάθεια για να αποφύγουμε τις προκλήσεις του νέου εαυτού.
Δημιουργούμε επίσης μοντέλα τελειότητας. Περνάμε τη ζωή μας προσπαθώντας να κάνουμε τον έξω κόσμο να ταιριάσει μ’ αυτό που νομίζουμε εμείς σαν τέλειο».
«Είμαστε ήδη τέλειοι. Ο κόσμος είναι ήδη τέλειος. Προσπαθούμε να επέμβουμε σ’ αυτή την τελειότητα κι από κει πηγάζουν όλα τα προβλήματά μας. Τι θαυμάσιο που θα ήταν, αν μπορούσαμε να δεχτούμε το γεγονός ότι είμαστε ο τέλειος εαυτός μας. […] Μόνο εσύ μπορείς να ξέρεις ποιος είναι ο τέλειος εαυτός σου. Είσαι όμως ο τέλειος εαυτός σου και είναι ο μοναδικός τέλειος εαυτός σου που θα περάσει έτσι στην ιστορία του κόσμου! Ίσως οι άλλοι να προσπαθήσουν να τον κάνουν ατελή […]»
Κόλαση και Παράδεισος
Στην Ελλάδα ο όρος «απολογητική» είναι σχεδόν κακόφημος. Χαρακτηρίζει κάποιον που δεν ενδιαφέρεται για την αλήθεια, αλλά πώς φανατικά θα δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα μιας αυθαίρετης πίστης. Χάθηκε η αρχαία σημασία του όρου που ήταν η εξήγηση, στον άσχετο και στον πολέμιο, της σταυρωμένης χριστιανικής Αλήθειας.
Ένα σπουδαίο έργο, απολογητικό με την αρχαία-αυθεντική σημασία του όρου και συνάμα συναρπαστικό χάρη στη μυθιστορηματική του υφή, είναι και το παρόν βιβλίο του C.S.Lewis για την Κόλαση και τον Παράδεισο.
I
Ο C.S.Lewis είναι χριστιανός εκ μεταστροφής. Πριν, ήταν συνειδητός άθεος. Και πιο πριν, συμβατικός χριστιανός – χριστιανός «εκ γενετής».
Δεν είναι το ίδιο ο «εκ γενετής» χριστιανός με τον «εκ μεταστροφής». Ο «εκ γενετής», όσο καταρτισμένος κι αν είναι, δεν γνωρίζει τι εστί άθεος. Δεν έχει την εμπειρία του εωσφορικού εγωισμού, δηλαδή του απόλυτου εγωισμού, που είναι η συνειδητή άρνηση του Θεού.
Ο «εκ μεταστροφής» έχει τις προϋποθέσεις για μια πιο αυθεντική κατανόηση της χριστιανικής Πίστης. Για τούτο και είναι λιγότερο επιρρεπής στο να «απορρίπτει» αυτό που δεν καταλαβαίνει ή να παρεμβάλλει δικές του επινοήσεις. Επιμένοντας στη διαφορά, θυμίζω ότι το σπάνιο αυτό είδος χριστιανών πρωτοεμφανίστηκε στον ελληνικό χώρο. «Εκ μεταστροφής» ήταν αυτοί που έφτιαξαν την Εκκλησία. Θα μπορούσαν ποτέ χριστιανοί σαν και μας, που τα βρήκαμε όλα έτοιμα και αγνοούμε την αξία τους, να φτιάξουμε κάτι;
Εισερχόμενος στον χριστιανισμό «απ’ έξω» ο C.S.Lewis έχει αυτό που στερούνται οι «εντός»: την εικόνα της εξωτερικής ενότητας του χριστιανισμού, δηλαδή της διαφοράς του προς ό,τι τον περιβάλλει. Γνωρίζοντας, έπειτα, τον χριστιανισμό μέσα από τους πιο διαφορετικούς νεότερους και μεσαιωνικούς συγγραφείς, έχει κι’ αυτό που στερούνται οι «εντός» των ομολογιακών τειχών του: την αίσθηση της παράδοξης εσωτερικής ενότητας του χριστιανισμού. Αναστρεφόμενος, τέλος, με τις πηγές της χριστιανικής Πίστης (από το πρωτότυπο, καθώς ξέρει αρχαία ελληνικά), γνωρίζει και πού βρίσκεται ο «πήχης», το μέτρο της διαχρονικής ενότητας του χριστιανισμού: στους αρχαίους συγγραφείς, την άμεση γνώση των οποίων και συνιστά, αντί της έμμεσης γνώσης από τα ογκώδη και δυσνόητα βιβλία των συγχρόνων μας.
Τον βλέπουμε να μας τα αναλύει όλα αυτά στη λαμπρή εισαγωγή του στην αγγλική μετάφραση της πραγματείας του Αγίου Αθανασίου Περί της ενανθρωπήσεως του Λόγου και της δια σώματος προς ημάς επιφανείας αυτού. Τη χαρακτηρίζει αριστούργημα. Αλήθεια, ποιος από μας θα είχε, την παρόρμηση έστω, να προτείνει, αν όχι Μέγα Αθανάσιο, τουλάχιστο τα Λειτουργικά Κείμενα, τα οποία και ακούμε –όταν τ’ ακούμε- χωρίς να καταλαβαίνουμε;
Ο C.S.Lewis έχει, λοιπόν, τις προϋποθέσεις να μας εξηγήσει τη χριστιανική πίστη για την Κόλαση και τον Παράδεισο και να καταλάβουμε. Το Μεγάλο Διαζύγιο είναι μάλιστα κάτι παραπάνω από εξήγηση. Λειτουργεί σαν καθρέφτης. Βλέπεις την Κόλαση μέσα σου.
ΙΙ
Λένε συνήθως ότι για την επιστήμη δεν υπάρχει Θεός. Ούτε Ψυχή, Κόλαση και Παράδεισος.
Ο άνθρωπος είναι ζώο. Όπως όλα τα άλλα. Με τη μόνη διαφορά ότι έχει επίγνωση του θανάτου του. Αυτή η επίγνωση είναι και το μεγάλο του πρόβλημα. Δεν ωφελεί όμως να το σκέπτεται. Γιατί δεν υπάρχει τίποτα πέρα από τον τάφο. Φάγωμεν πίωμεν αύριον γαρ αποθνήσκομεν. Αυτή είναι, εν ολίγοις, η σοφία που εμπνέει τον αγαπημένο μας σύγχρονο πολιτισμό.
Πρέπει να ομολογήσουμε, ότι αυτή η (όχι και τόσο «νέα») «σοφία», έχει κατατροπώσει την άλλοτε εδραιωμένη χριστιανική πίστη, ότι κάτι πολύ σοβαρό συντελείται μετά τον θάνατο. Να την ξεριζώσει τελείως είναι βέβαια αδύνατο. Γιατί δεν είναι εύκολο να έχεις συνεχώς το κεφάλι χωμένο στην άμμο. Και να πείθεις τον εαυτό σου πως «δεν υπάρχει πρόβλημα». Όλο και κάποιος δικός σου θα πεθάνει. Όλο και κάποια αρρώστια θα σου βάλλει ψύλλους στ’ αυτιά. Μπορεί να τον ξεχνούμε τον θάνατο, αλλά αυτός δεν μας ξεχνά.
Κάτω από την πίεση του «πνεύματος της εποχής» αρχίσαμε οι χριστιανοί να κάνουμε εκπτώσεις στην Πίστη μας. Το πρώτο, που με ανακούφιση πετάξαμε, είναι η πίστη ότι υπάρχει Κόλαση και Παράδεισος. Δεν είμαστε δα και τόσο καθυστερημένοι, σαν τις αγράμματες γιαγιάδες μας, να πιστεύουμε ότι μας περιμένουν τα καζάνια με την καυτή πίσσα, οι διαβόλοι με τις σούβλες στο χέρι, ή το ακοίμητο σκουλήκι και το σκότος το εξώτερο.
Το δεύτερο, που εγκαταλείπουμε, είναι η πίστη στην αθανασία της ψυχής. Αμφιβάλλουμε ακόμα κι αν έχουμε ψυχή. Αρκετοί είναι, άλλωστε, οι φιλελεύθεροι θεολόγοι, που μας βεβαιώνουν ότι οι Αλεξανδρινοί μεταφραστές της Παλαιάς Διαθήκης έκαναν το «μοιραίο λάθος» να αποδώσουν με τον ελληνικό όρο «ψυχή» κάτι που στα εβραϊκά σήμαινε απλώς «ζωή». Η έννοια της «ψυχής», σαν οντότητας διαφορετικής από το σώμα, που εξακολουθεί να ζει και μετά τον θάνατό του, είναι λένε «αρχαιοελληνική δοξασία». Ειδωλολατρική ιδέα, ξένη προς τον χριστιανισμό. Που όμως «παρεισέφρησε» στη χριστιανική Πίστη και εκτόπισε την «αυθεντική» βιβλική αντίληψη. Έρχεται κατόπι και η φιλοσοφική ανάλυση, για να εδραιώσει την αμφιβολία: πώς μπορεί να επιζεί η «υπόσταση» του ανθρώπου, χωρίς την «ουσία» της και χωρίς τις «ενέργειές» της;
Για τον Θεό είμαστε ίσως πιο συγκρατημένοι. Του επιφυλάσσουμε την τιμητική θέση της αδιάφορης «ανωτέρας δύναμης».
ΙΙΙ
Ως πρώην άθεος, ο C.S.Lewis γνωρίζει καλύτερα από τον συμβατικό χριστιανό την αρνητική επιχειρηματολογία. Και την έχει μελετήσει στο αβυσσαλέο ψυχικό της βάθος.
Γνωρίζει επίσης τα γνωσιολογικά ελαφρυντικά της. Ότι τα «μετά τον θάνατο», τα «μετά τα φυσικά», δεν είναι «προέκταση» του θνητού μας κόσμου. Είναι ένας «άλλος κόσμος». Απολύτως ξένος στην ευκλείδεια αντιληπτικότητά μας. Ασύλληπτος με τους όρους της τρισδιάστατης σκέψης μας. Ακατανόητος.
Μόνο η Τέχνη μπορεί να μας πει κάτι γι’ αυτόν, επειδή χρησιμοποιεί μεταφορικές εικόνες και σύμβολα. Ο «μύθος», το σύμβολο και η αλληγορική εικόνα, δεν κρύβουν ούτε φανερώνουν, λέει ο Ηράκλειτος, αλλά σημαίνουν. Αυτό που «σημαίνουν» (επισημαίνουν) αληθεύει με τρόπο «λοξό». Δηλαδή τελείως διαφορετικό απ’ τον τρόπο που αληθεύει μια επιστημονική ή φιλοσοφική πρόταση. Το θέμα δεν είναι, εδώ, αν οι εικόνες κυριολεκτούν το νόημα, αν είναι λογικά συνεπείς ή είναι χονδροειδείς (πυρές, καζάνια κλπ.). Το θέμα είναι αν η ψυχολογική τους δύναμη είναι τέτοια, που μπορεί να ξυπνήσει τον άνθρωπο από τη λήθη του θανάτου. Ώστε να κάνει κάτι με τον εαυτό του. Αυτό το «κάτι» είναι που έχει σημασία.
Χρησιμοποιώντας την κατ’ εξοχήν Τέχνη του νεωτερικού ανθρώπου, που είναι η μυθιστορηματική αφήγηση, ο C.S.Lewis κατορθώνει να μας δείξει με εντυπωσιακή ενάργεια αυτό το «κάτι», που χάθηκε μαζί με τις φθαρμένες μεσαιωνικές αφηγήσεις.
Ναι, όντως, υπάρχει Κόλαση και Παράδεισος. Κι αυτό γιατί ο Θεός έκανε τον άνθρωπο Πρόσωπο, με ψυχή αθάνατη, προικισμένη με την ελευθερία να Του μοιάσει: Να γίνει θεός κατά χάριν. -Αν βέβαια το θελήσει. Η ζωή του υπόκειται στον αιώνιο αυτό αυθυπερβατικό σκοπό. Αυτός είναι ο λόγος που, αν αποτύχω, «πηγαίνω στην Κόλαση». «Κόλαση» είναι η προσωπική-εθελοντική αποτυχία μου. Δεν είναι κάτι «άλλο». Κάτι «επιπρόσθετο». Μια «τιμωρία».
«Κόλαση» και «Παράδεισος» είναι πριν απ’ όλα καταστάσεις της ψυχής, τις οποίες εγώ ο ίδιος δημιουργώ με τις αποφάσεις και τις πράξεις μου. Με το θέλημά μου. Είναι δύο αντίθετες κατευθύνσεις αυτοαλλοίωσης της ψυχής. Στην πρώτη, η ψυχή αναπτύσσεται. Μεγαλώνει, αγκαλιάζει τον κόσμο όλο. Γίνεται συμπαγής και αστράφτει. Στη δεύτερη υπαναπτύσσεται. Γίνεται σκοτεινή και μικρόψυχη. Μικραίνει δε συνεχώς, για να καταρρεύσει τελείως μέσα στο Τίποτα, αν δεν θελήσει να βγει απ’ τον εαυτό της.
Ο Θεός δίνει συνεχώς ευκαιρίες «καλής αλλοίωσης» στην ψυχή του ανθρώπου. Οπωσδήποτε στην παρούσα ζωή μα και στην «άλλη». Κι αυτό ως τη Συντέλεια. Ως τη γενική Ανάσταση και την Τελική Κρίση. Τότε θα απευθυνθεί ο Χριστός στον καθένα προσωπικά για να του πει: «γενηθήτω το θέλημά σου». Ας γίνει οριστικό αυτό που συ ο ίδιος θέλησες να είσαι.
Η ελευθερία του προσώπου είναι μέγα μυστήριο. Το εγώ μπορεί να κάνει τον εαυτό του θεό. Και να κλειδωθεί στο θέλημά του στον αιώνα τον άπαντα. Γι’ αυτό και η αρχαία Εκκλησία απέρριψε σαν ανοησία τα δήθεν μεγαλόψυχα οράματα για την τελική κατάργηση της Κόλασης.
IV
Το βιβλίο του C.S.Lewis μας μιλά για μια από τις «εκδρομές», που γίνονται κάθε τόσο, από την Κόλαση στον Παράδεισο. Σ’ αυτές παίρνουν μέρος όσες ψυχές το επιθυμούν. Το διαστημικό λεωφορείο έρχεται και τις παραλαμβάνει. Και τις ανεβάζει μέχρι τα κράσπεδα του Παραδείσου. Με σκοπό να δουν το μέρος. Κι αν τους αρέσει και θέλουν, μπορούν να μείνουν και να συνεχίσουν στα ενδότερα.
Θα χρειαστεί βέβαια να υποβληθούν σε μια μικρή «εγχείρηση», για να τους αφαιρεθεί το όποιο πάθος κάνει τη ζωή τους Κόλαση. (Καθώς και ό,τι θαρρούν για αρετή τους.) Είναι βέβαια ελεύθεροι να αποφύγουν την «εγχείρηση» και να γυρίσουν πάλι πίσω.
Το τραγικό είναι ότι οι πιο πολλές ψυχές προτιμούν να επιστρέψουν στην Κόλαση. Οι πιο δεκτικές γιατί θέλουν να μεταφέρουν λίγη από την Κόλασή τους στον Παράδεισο. Δεν εννοούν να ξεκολλήσουν την Κόλαση από πάνω τους. Εξακολουθούν να είναι εγκλωβισμένες στα πάθη, που έθρεψαν σ’ αυτήν εδώ τη ζωή. Αν και αφυδατωμένα - εντελώς ονειρικά- τα παλιά τους πάθη είναι το «περιεχόμενό» τους. Φοβούνται να τα θυσιάσουν…
Δεν γίνεται όμως να παντρέψουμε την Κόλαση με τον Παράδεισο. Εξ ου και ο τίτλος του βιβλίου: «Το μεγάλο διαζύγιο».
Η χριστιανική Κόλαση δεν είναι όπως ο Άδης των αρχαίων, απ’ όπου είναι αδύνατο να βγούμε. Κλειδωμένες είναι και οι δικές της πόρτες. Αλλά από μέσα. Και τα κλειδιά τα κρατούν οι ίδιοι οι κολασμένοι. Αν θέλουμε να βγούμε, δεν έχουμε παρά να πορευτούμε προς την πλησιέστερη Στάση του μεταφυσικού Λεωφορείου...
Η Κόλαση, όπως κι ο Παράδεισος, αρχίζουν από την παρούσα ζωή και συνεχίζονται πέρα απ’ αυτή. Οι ευκαιρίες (για την αναγκαία «εγχείρηση») που παρέχονται εκεί, αναφέρονται σε ό,τι φτιάξαμε εδώ. Μόνο που «εκεί» η αντικειμενική βάση των γνωσιολογικών αμφιβολιών, για την ύπαρξη του Θεού, της Ψυχής, της Κόλασης και του Παραδείσου, έχουν εκ των πραγμάτων καταργηθεί.
V
Πώς ακριβώς γίνεται και «δίνονται ευκαιρίες» («εκδρομές στον Παράδεισο»), πώς τα μνημόσυνα και οι προσευχές, για την ανάπαυση των κεκοιμημένων αγαπητών μας προσώπων, προκαλούν τέτοιες «εκδρομές-ευκαιρίες», αυτό είναι ασύλληπτο για την τωρινή μας αντιληπτικότητα.
Σύμφωνα όμως με τον τελευταίο μεγάλο θεολόγο μας, τον Άγιο Γρηγόριο Παλαμά, το πράγμα δεν είναι και τόσο παράλογο, γιατί:
α) Σε αντίθεση με τα άλλα ζώα η ψυχή του ανθρώπου έχει τη ζωή ως ουσία. Γι’ αυτό και είναι αθάνατη.
β) Σε αντίθεση με τις άλλες νοερές λογικές υπάρξεις (τους αγγέλους) η ψυχή μας έχει τη ζωή και ως ενέργεια. Γι’ αυτό και έχουμε σώμα.
γ) Αλλά μόνο ο Θεός έχει την αγαθότητα ως ουσία. Πιο σωστά: είναι η πηγή της αγαθότητας. Η δική μας ψυχή (όπως και των αγγέλων) είναι απλώς δεκτική της αγαθότητας: τη δέχεται και την απορροφά ή δεν τη δέχεται και την απορρίπτει. Είναι έτσι σύνθετη η ψυχή μας. Αποτελείται από τη ζωή ως ουσία και από την ποιότητα της διαθέσεώς της σε σχέση με το αγαθό.
Αυτή «ποιότητα» είναι το ζήτημα. Και εξαρτάται απολύτως από την ελευθερία μας. Από το θέλημά μας.
Με τον θάνατο στερεύει η ειδική εκείνη ενέργεια της ψυχής, που έχει τη δύναμη να ζωοποιεί το σώμα. Η ψυχή όμως δεν χάνει το σύνολο των ενεργειών της. Εξακολουθεί να ζει και να ενεργεί. Να αποφασίζει και να πράττει στο πεδίο των σχέσεων με τον Θεό και τις άλλες ψυχικές υπάρξεις. Και ακριβώς, η ποιότητα αυτών των σχέσεων είναι που διαμορφώνει την Κόλαση και τον Παράδεισο.
Μέχρι να ολοκληρωθεί ο «κύκλος της Πτώσης» δίνονται, λοιπόν, στην ψυχή επιλογές-ευκαιρίες. Πώς ακριβώς σχετίζονται με την «υποκειμένην εκάστω ποιότητα διαθέσεως» θα πάρουμε μια γεύση αν αφεθούμε στην τέχνη του έμπειρου ξεναγού μας σε τούτο το ονειρικό ταξίδι από την Κόλαση στον Παράδεισο.
Δεν είναι το ίδιο ο «εκ γενετής» χριστιανός με τον «εκ μεταστροφής». Ο «εκ γενετής», όσο καταρτισμένος κι αν είναι, δεν γνωρίζει τι εστί άθεος. Δεν έχει την εμπειρία του εωσφορικού εγωισμού, δηλαδή του απόλυτου εγωισμού, που είναι η συνειδητή άρνηση του Θεού.
Ο «εκ μεταστροφής» έχει τις προϋποθέσεις για μια πιο αυθεντική κατανόηση της χριστιανικής Πίστης. Για τούτο και είναι λιγότερο επιρρεπής στο να «απορρίπτει» αυτό που δεν καταλαβαίνει ή να παρεμβάλλει δικές του επινοήσεις. Επιμένοντας στη διαφορά, θυμίζω ότι το σπάνιο αυτό είδος χριστιανών πρωτοεμφανίστηκε στον ελληνικό χώρο. «Εκ μεταστροφής» ήταν αυτοί που έφτιαξαν την Εκκλησία. Θα μπορούσαν ποτέ χριστιανοί σαν και μας, που τα βρήκαμε όλα έτοιμα και αγνοούμε την αξία τους, να φτιάξουμε κάτι;
Εισερχόμενος στον χριστιανισμό «απ’ έξω» ο C.S.Lewis έχει αυτό που στερούνται οι «εντός»: την εικόνα της εξωτερικής ενότητας του χριστιανισμού, δηλαδή της διαφοράς του προς ό,τι τον περιβάλλει. Γνωρίζοντας, έπειτα, τον χριστιανισμό μέσα από τους πιο διαφορετικούς νεότερους και μεσαιωνικούς συγγραφείς, έχει κι’ αυτό που στερούνται οι «εντός» των ομολογιακών τειχών του: την αίσθηση της παράδοξης εσωτερικής ενότητας του χριστιανισμού. Αναστρεφόμενος, τέλος, με τις πηγές της χριστιανικής Πίστης (από το πρωτότυπο, καθώς ξέρει αρχαία ελληνικά), γνωρίζει και πού βρίσκεται ο «πήχης», το μέτρο της διαχρονικής ενότητας του χριστιανισμού: στους αρχαίους συγγραφείς, την άμεση γνώση των οποίων και συνιστά, αντί της έμμεσης γνώσης από τα ογκώδη και δυσνόητα βιβλία των συγχρόνων μας.
Τον βλέπουμε να μας τα αναλύει όλα αυτά στη λαμπρή εισαγωγή του στην αγγλική μετάφραση της πραγματείας του Αγίου Αθανασίου Περί της ενανθρωπήσεως του Λόγου και της δια σώματος προς ημάς επιφανείας αυτού. Τη χαρακτηρίζει αριστούργημα. Αλήθεια, ποιος από μας θα είχε, την παρόρμηση έστω, να προτείνει, αν όχι Μέγα Αθανάσιο, τουλάχιστο τα Λειτουργικά Κείμενα, τα οποία και ακούμε –όταν τ’ ακούμε- χωρίς να καταλαβαίνουμε;
Ο C.S.Lewis έχει, λοιπόν, τις προϋποθέσεις να μας εξηγήσει τη χριστιανική πίστη για την Κόλαση και τον Παράδεισο και να καταλάβουμε. Το Μεγάλο Διαζύγιο είναι μάλιστα κάτι παραπάνω από εξήγηση. Λειτουργεί σαν καθρέφτης. Βλέπεις την Κόλαση μέσα σου.
ΙΙ
Λένε συνήθως ότι για την επιστήμη δεν υπάρχει Θεός. Ούτε Ψυχή, Κόλαση και Παράδεισος.
Ο άνθρωπος είναι ζώο. Όπως όλα τα άλλα. Με τη μόνη διαφορά ότι έχει επίγνωση του θανάτου του. Αυτή η επίγνωση είναι και το μεγάλο του πρόβλημα. Δεν ωφελεί όμως να το σκέπτεται. Γιατί δεν υπάρχει τίποτα πέρα από τον τάφο. Φάγωμεν πίωμεν αύριον γαρ αποθνήσκομεν. Αυτή είναι, εν ολίγοις, η σοφία που εμπνέει τον αγαπημένο μας σύγχρονο πολιτισμό.
Πρέπει να ομολογήσουμε, ότι αυτή η (όχι και τόσο «νέα») «σοφία», έχει κατατροπώσει την άλλοτε εδραιωμένη χριστιανική πίστη, ότι κάτι πολύ σοβαρό συντελείται μετά τον θάνατο. Να την ξεριζώσει τελείως είναι βέβαια αδύνατο. Γιατί δεν είναι εύκολο να έχεις συνεχώς το κεφάλι χωμένο στην άμμο. Και να πείθεις τον εαυτό σου πως «δεν υπάρχει πρόβλημα». Όλο και κάποιος δικός σου θα πεθάνει. Όλο και κάποια αρρώστια θα σου βάλλει ψύλλους στ’ αυτιά. Μπορεί να τον ξεχνούμε τον θάνατο, αλλά αυτός δεν μας ξεχνά.
Κάτω από την πίεση του «πνεύματος της εποχής» αρχίσαμε οι χριστιανοί να κάνουμε εκπτώσεις στην Πίστη μας. Το πρώτο, που με ανακούφιση πετάξαμε, είναι η πίστη ότι υπάρχει Κόλαση και Παράδεισος. Δεν είμαστε δα και τόσο καθυστερημένοι, σαν τις αγράμματες γιαγιάδες μας, να πιστεύουμε ότι μας περιμένουν τα καζάνια με την καυτή πίσσα, οι διαβόλοι με τις σούβλες στο χέρι, ή το ακοίμητο σκουλήκι και το σκότος το εξώτερο.
Το δεύτερο, που εγκαταλείπουμε, είναι η πίστη στην αθανασία της ψυχής. Αμφιβάλλουμε ακόμα κι αν έχουμε ψυχή. Αρκετοί είναι, άλλωστε, οι φιλελεύθεροι θεολόγοι, που μας βεβαιώνουν ότι οι Αλεξανδρινοί μεταφραστές της Παλαιάς Διαθήκης έκαναν το «μοιραίο λάθος» να αποδώσουν με τον ελληνικό όρο «ψυχή» κάτι που στα εβραϊκά σήμαινε απλώς «ζωή». Η έννοια της «ψυχής», σαν οντότητας διαφορετικής από το σώμα, που εξακολουθεί να ζει και μετά τον θάνατό του, είναι λένε «αρχαιοελληνική δοξασία». Ειδωλολατρική ιδέα, ξένη προς τον χριστιανισμό. Που όμως «παρεισέφρησε» στη χριστιανική Πίστη και εκτόπισε την «αυθεντική» βιβλική αντίληψη. Έρχεται κατόπι και η φιλοσοφική ανάλυση, για να εδραιώσει την αμφιβολία: πώς μπορεί να επιζεί η «υπόσταση» του ανθρώπου, χωρίς την «ουσία» της και χωρίς τις «ενέργειές» της;
Για τον Θεό είμαστε ίσως πιο συγκρατημένοι. Του επιφυλάσσουμε την τιμητική θέση της αδιάφορης «ανωτέρας δύναμης».
ΙΙΙ
Ως πρώην άθεος, ο C.S.Lewis γνωρίζει καλύτερα από τον συμβατικό χριστιανό την αρνητική επιχειρηματολογία. Και την έχει μελετήσει στο αβυσσαλέο ψυχικό της βάθος.
Γνωρίζει επίσης τα γνωσιολογικά ελαφρυντικά της. Ότι τα «μετά τον θάνατο», τα «μετά τα φυσικά», δεν είναι «προέκταση» του θνητού μας κόσμου. Είναι ένας «άλλος κόσμος». Απολύτως ξένος στην ευκλείδεια αντιληπτικότητά μας. Ασύλληπτος με τους όρους της τρισδιάστατης σκέψης μας. Ακατανόητος.
Μόνο η Τέχνη μπορεί να μας πει κάτι γι’ αυτόν, επειδή χρησιμοποιεί μεταφορικές εικόνες και σύμβολα. Ο «μύθος», το σύμβολο και η αλληγορική εικόνα, δεν κρύβουν ούτε φανερώνουν, λέει ο Ηράκλειτος, αλλά σημαίνουν. Αυτό που «σημαίνουν» (επισημαίνουν) αληθεύει με τρόπο «λοξό». Δηλαδή τελείως διαφορετικό απ’ τον τρόπο που αληθεύει μια επιστημονική ή φιλοσοφική πρόταση. Το θέμα δεν είναι, εδώ, αν οι εικόνες κυριολεκτούν το νόημα, αν είναι λογικά συνεπείς ή είναι χονδροειδείς (πυρές, καζάνια κλπ.). Το θέμα είναι αν η ψυχολογική τους δύναμη είναι τέτοια, που μπορεί να ξυπνήσει τον άνθρωπο από τη λήθη του θανάτου. Ώστε να κάνει κάτι με τον εαυτό του. Αυτό το «κάτι» είναι που έχει σημασία.
Χρησιμοποιώντας την κατ’ εξοχήν Τέχνη του νεωτερικού ανθρώπου, που είναι η μυθιστορηματική αφήγηση, ο C.S.Lewis κατορθώνει να μας δείξει με εντυπωσιακή ενάργεια αυτό το «κάτι», που χάθηκε μαζί με τις φθαρμένες μεσαιωνικές αφηγήσεις.
Ναι, όντως, υπάρχει Κόλαση και Παράδεισος. Κι αυτό γιατί ο Θεός έκανε τον άνθρωπο Πρόσωπο, με ψυχή αθάνατη, προικισμένη με την ελευθερία να Του μοιάσει: Να γίνει θεός κατά χάριν. -Αν βέβαια το θελήσει. Η ζωή του υπόκειται στον αιώνιο αυτό αυθυπερβατικό σκοπό. Αυτός είναι ο λόγος που, αν αποτύχω, «πηγαίνω στην Κόλαση». «Κόλαση» είναι η προσωπική-εθελοντική αποτυχία μου. Δεν είναι κάτι «άλλο». Κάτι «επιπρόσθετο». Μια «τιμωρία».
«Κόλαση» και «Παράδεισος» είναι πριν απ’ όλα καταστάσεις της ψυχής, τις οποίες εγώ ο ίδιος δημιουργώ με τις αποφάσεις και τις πράξεις μου. Με το θέλημά μου. Είναι δύο αντίθετες κατευθύνσεις αυτοαλλοίωσης της ψυχής. Στην πρώτη, η ψυχή αναπτύσσεται. Μεγαλώνει, αγκαλιάζει τον κόσμο όλο. Γίνεται συμπαγής και αστράφτει. Στη δεύτερη υπαναπτύσσεται. Γίνεται σκοτεινή και μικρόψυχη. Μικραίνει δε συνεχώς, για να καταρρεύσει τελείως μέσα στο Τίποτα, αν δεν θελήσει να βγει απ’ τον εαυτό της.
Ο Θεός δίνει συνεχώς ευκαιρίες «καλής αλλοίωσης» στην ψυχή του ανθρώπου. Οπωσδήποτε στην παρούσα ζωή μα και στην «άλλη». Κι αυτό ως τη Συντέλεια. Ως τη γενική Ανάσταση και την Τελική Κρίση. Τότε θα απευθυνθεί ο Χριστός στον καθένα προσωπικά για να του πει: «γενηθήτω το θέλημά σου». Ας γίνει οριστικό αυτό που συ ο ίδιος θέλησες να είσαι.
Η ελευθερία του προσώπου είναι μέγα μυστήριο. Το εγώ μπορεί να κάνει τον εαυτό του θεό. Και να κλειδωθεί στο θέλημά του στον αιώνα τον άπαντα. Γι’ αυτό και η αρχαία Εκκλησία απέρριψε σαν ανοησία τα δήθεν μεγαλόψυχα οράματα για την τελική κατάργηση της Κόλασης.
IV
Το βιβλίο του C.S.Lewis μας μιλά για μια από τις «εκδρομές», που γίνονται κάθε τόσο, από την Κόλαση στον Παράδεισο. Σ’ αυτές παίρνουν μέρος όσες ψυχές το επιθυμούν. Το διαστημικό λεωφορείο έρχεται και τις παραλαμβάνει. Και τις ανεβάζει μέχρι τα κράσπεδα του Παραδείσου. Με σκοπό να δουν το μέρος. Κι αν τους αρέσει και θέλουν, μπορούν να μείνουν και να συνεχίσουν στα ενδότερα.
Θα χρειαστεί βέβαια να υποβληθούν σε μια μικρή «εγχείρηση», για να τους αφαιρεθεί το όποιο πάθος κάνει τη ζωή τους Κόλαση. (Καθώς και ό,τι θαρρούν για αρετή τους.) Είναι βέβαια ελεύθεροι να αποφύγουν την «εγχείρηση» και να γυρίσουν πάλι πίσω.
Το τραγικό είναι ότι οι πιο πολλές ψυχές προτιμούν να επιστρέψουν στην Κόλαση. Οι πιο δεκτικές γιατί θέλουν να μεταφέρουν λίγη από την Κόλασή τους στον Παράδεισο. Δεν εννοούν να ξεκολλήσουν την Κόλαση από πάνω τους. Εξακολουθούν να είναι εγκλωβισμένες στα πάθη, που έθρεψαν σ’ αυτήν εδώ τη ζωή. Αν και αφυδατωμένα - εντελώς ονειρικά- τα παλιά τους πάθη είναι το «περιεχόμενό» τους. Φοβούνται να τα θυσιάσουν…
Δεν γίνεται όμως να παντρέψουμε την Κόλαση με τον Παράδεισο. Εξ ου και ο τίτλος του βιβλίου: «Το μεγάλο διαζύγιο».
Η χριστιανική Κόλαση δεν είναι όπως ο Άδης των αρχαίων, απ’ όπου είναι αδύνατο να βγούμε. Κλειδωμένες είναι και οι δικές της πόρτες. Αλλά από μέσα. Και τα κλειδιά τα κρατούν οι ίδιοι οι κολασμένοι. Αν θέλουμε να βγούμε, δεν έχουμε παρά να πορευτούμε προς την πλησιέστερη Στάση του μεταφυσικού Λεωφορείου...
Η Κόλαση, όπως κι ο Παράδεισος, αρχίζουν από την παρούσα ζωή και συνεχίζονται πέρα απ’ αυτή. Οι ευκαιρίες (για την αναγκαία «εγχείρηση») που παρέχονται εκεί, αναφέρονται σε ό,τι φτιάξαμε εδώ. Μόνο που «εκεί» η αντικειμενική βάση των γνωσιολογικών αμφιβολιών, για την ύπαρξη του Θεού, της Ψυχής, της Κόλασης και του Παραδείσου, έχουν εκ των πραγμάτων καταργηθεί.
V
Πώς ακριβώς γίνεται και «δίνονται ευκαιρίες» («εκδρομές στον Παράδεισο»), πώς τα μνημόσυνα και οι προσευχές, για την ανάπαυση των κεκοιμημένων αγαπητών μας προσώπων, προκαλούν τέτοιες «εκδρομές-ευκαιρίες», αυτό είναι ασύλληπτο για την τωρινή μας αντιληπτικότητα.
Σύμφωνα όμως με τον τελευταίο μεγάλο θεολόγο μας, τον Άγιο Γρηγόριο Παλαμά, το πράγμα δεν είναι και τόσο παράλογο, γιατί:
α) Σε αντίθεση με τα άλλα ζώα η ψυχή του ανθρώπου έχει τη ζωή ως ουσία. Γι’ αυτό και είναι αθάνατη.
β) Σε αντίθεση με τις άλλες νοερές λογικές υπάρξεις (τους αγγέλους) η ψυχή μας έχει τη ζωή και ως ενέργεια. Γι’ αυτό και έχουμε σώμα.
γ) Αλλά μόνο ο Θεός έχει την αγαθότητα ως ουσία. Πιο σωστά: είναι η πηγή της αγαθότητας. Η δική μας ψυχή (όπως και των αγγέλων) είναι απλώς δεκτική της αγαθότητας: τη δέχεται και την απορροφά ή δεν τη δέχεται και την απορρίπτει. Είναι έτσι σύνθετη η ψυχή μας. Αποτελείται από τη ζωή ως ουσία και από την ποιότητα της διαθέσεώς της σε σχέση με το αγαθό.
Αυτή «ποιότητα» είναι το ζήτημα. Και εξαρτάται απολύτως από την ελευθερία μας. Από το θέλημά μας.
Με τον θάνατο στερεύει η ειδική εκείνη ενέργεια της ψυχής, που έχει τη δύναμη να ζωοποιεί το σώμα. Η ψυχή όμως δεν χάνει το σύνολο των ενεργειών της. Εξακολουθεί να ζει και να ενεργεί. Να αποφασίζει και να πράττει στο πεδίο των σχέσεων με τον Θεό και τις άλλες ψυχικές υπάρξεις. Και ακριβώς, η ποιότητα αυτών των σχέσεων είναι που διαμορφώνει την Κόλαση και τον Παράδεισο.
Μέχρι να ολοκληρωθεί ο «κύκλος της Πτώσης» δίνονται, λοιπόν, στην ψυχή επιλογές-ευκαιρίες. Πώς ακριβώς σχετίζονται με την «υποκειμένην εκάστω ποιότητα διαθέσεως» θα πάρουμε μια γεύση αν αφεθούμε στην τέχνη του έμπειρου ξεναγού μας σε τούτο το ονειρικό ταξίδι από την Κόλαση στον Παράδεισο.
Θεόδωρος Ι. Ζιάκας
ΠΗΓΗ ΑΝΤΙΦΩΝΟ
Η ερμηνευτική του ελληνισμού
ΣΤΕΛΙΟΣ ΡΑΜΦΟΣ
Από το 1970 και μετά ο μοναχικός διανοητής εργάζεται προς την κατεύθυνση μιας ερμηνευτικής του ελληνισμού που, όπως γράφει ο ίδιος σε ένα «Γράμμα προς τον Κορνήλιο Καστοριάδη», ανοίγει τον σύντομο και ασφαλή δρόμο «της νήψεως και της αυτοσυνειδησίας»ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ: Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1939. Χάρισε στον μαρξισμό την ύστερη εφηβεία και τα φοιτητικά του χρόνια στην Ελλάδα, όπως γράφει στη «Μαρτυρία» που πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Ευθύνη». «Παραδόθηκα σχεδόν άνευ όρων στην πολιτικολογία και όπως, λόγω ηλικίας, έκλινα συναισθηματικά προς τους διωκόμενους, γρήγορα τους εταύτισα στη συνείδησή μου με τους αδικημένους και αληθινούς και εξεγέρθηκα», γράφει στο ίδιο κείμενο. Επί πτυχίω στη Νομική Αθηνών, εγκατέλειψε την Αριστερά και έφυγε για το Παρίσι, όπου σπούδασε φιλοσοφία. Στο Παρίσι συνάντησε τον Κορνήλιο Καστοριάδη και γνώρισε καλά τη σκέψη του για τον Μαρξ, για τον σοσιαλισμό και τη βαρβαρότητα. Στο βιβλίο του «Μαρτυρία και Γράμμα, Απόλογος για τον Μαρξ και λόγος για τον Καστοριάδη» (Κέδρος, 1984), ο Στέλιος Ράμφος αναφέρεται σε όλη αυτή τη σχέση, «λογαριάζοντας ένα κομμάτι της ζωής του, μέρος της ιστορίας των άλλων δύο». Το κενό που άφησε μέσα του η απουσία του μαρξισμού δεν γέμισε βιαστικά. «Ανοιξα σιγά σιγά για λογαριασμό μου έναν δρόμο, ο οποίος μετά το χειροπιαστό αδιέξοδο του Μαΐου του 1968 χαράχτηκε αμετάκλητα: εδιζησάμην εμεαυτόν και βγήκα στη θρησκεία». Στο Παρίσι δεν ακολούθησε λοιπόν τις φιλοσοφικές μόδες. «Μετά την ευρωπαϊκή και την αρχαία ελληνική φιλοσοφία, στράφηκα στη μελέτη της πατερικής θεολογίας και των πνευματικών προβλημάτων του νέου ελληνισμού, η κατανόηση των οποίων χωρίς υπερβολή με απορρόφησε. Προτού φύγω για το εξωτερικό, η Ελλάδα πνευματικά δεν υπήρχε για μένα. Την ανεκάλυψα στην ξενιτιά, όπου ανεκάλυψα συγχρόνως και την κρίση της Ευρώπης». Στο Παρίσι δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Βενσέν (δημιούργημα του Μάη). Επέστρεψε στην Ελλάδα μετά τη μεταπολίτευση και διεκδίκησε θέση φιλοσοφίας στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών. Συνυποψήφιός του ήταν ο Παναγιώτης Κονδύλης. Αλλά και οι δύο «έφτασαν ως την υποψηφιότητα», όπως ειρωνικά λέει ο Στέλιος Ράμφος. Διάλεξε τον μονήρη βίο τού στοχαστή, με πυκνές όμως δημοσιεύσεις και πυκνές διαλέξεις και σεμινάρια, κυρίως στο Κολλέγιο Αθηνών και στο Ιδρυμα Γουλανδρή - Χορν.
ΕΡΓΟ. Πάνω από 20 βιβλία συναποτελούν το συγγραφικό έργο του Στέλιου Ράμφου. Μείζονα θεωρούνται το δίτομο «Μίμησις εναντίον μορφής, Εξήγησις εις το Περί Ποιητικής του Αριστοτέλους» και «Πελεκάνοι Ερημικοί, Ξενάγησι στο Γεροντικόν». Από τη βιβλιογραφία του δεν λείπουν βιβλία - παρεμβάσεις για ζητήματα παιδείας, γλώσσας και παράδοσης. Τελευταίο του βιβλίο είναι το «Χρονικό ενός καινούργιου χρόνου» (εκδόσεις Ινδικτος), που ο ίδιος το χαρακτηρίζει «σχεδίασμα πνευματικής στρατηγικής» και όπου, μεταξύ άλλων, θέτει το θέμα της γόνιμης αλληλενέργειας μεταξύ του πνευματικού μας πολιτισμού και εκείνου της Δύσεως.
ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ. Μονήρης και κλειστός αλλά εξαιρετικά δημιουργικός, ο Ράμφος δεν ανοίγεται εύκολα στα Μέσα και δεν παραδίδεται στο παιχνίδι των «προσωπείων». Σπάνια δημοσιεύονται προσωπικές φωτογραφίες του ή πορτρέτα. Συνήθως δημοσιεύονται φωτογραφίες από διαλέξεις του ή από συμμετοχή του σε δημόσιες συζητήσεις. Μία από τις προσωπικές φωτογραφίες τον δείχνει «πλάτη» στο εξώφυλλο του βιβλίου του Δημήτρη Νόλλα «Ονειρεύομαι τους φίλους μου», μαζί με τον Αλέξη Κυριτσόπουλο, τον Νίκο Ξυδάκη και τον Νόλλα.
τι λέω το χρωστώ στους Αρχαίους. Οσα θαύμασα στους νεότερους και ό,τι νόμισα πως ανεκάλυψα μόνος μου τα συνάντησα αργότερα σε παλιές γραφές. Μετά τον Πλωτίνο η φιλοσοφία δεν έχει τίποτε να πει, όπως μετά τον Χριστό η ζωή δεν έχει τίποτε να κερδίσει. Το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε, και το βρίσκω σπουδαίο και δύσκολο, είναι να πούμε με δικά μας λόγια αλήθειες παμπάλαιες. Η πιο δυνατή πρωτοτυπία είναι η οικειοποίηση. Μη μας διαφεύγει ότι ο ελληνισμός είναι απ' αρχής μέχρι τέλους δάνειο και απ' αρχής μέχρι τέλους καινούργιος. Στους Ελληνες δεν χρωστούμε τη δημιουργία εκ του μηδενός. Τους χρωστούμε τη δόξα του μηδενός. Τη δημιουργία».
Σε αυτή την αποστροφή του Στέλιου Ράμφου, που διατυπώνεται με δραματικό και βιωματικό τρόπο στο δοκίμιο «Τόπος Υπερουράνιος» κείμενο που περιλαμβάνεται στη συλλογή «Τριώδιον» (εκδόσεις Αρμός, 1995) , μπορούμε να αναγνωρίσουμε τους όρους της εργασίας του, η οποία, από το 1970 και εδώθε, συνίσταται σε μια συστηματική και πολύ πρωτότυπη (οφείλουμε να το ομολογήσουμε) ερμηνευτική του ελληνισμού.
Εκείνο που ενδιαφέρει ζωτικά τον Ράμφο, έτσι όπως αυτό αποκαλύπτεται μέσα στην αλληλουχία των έργων του, είναι ποιες σύγχρονες προεκτάσεις μπορεί να έχει μια εργασία για τις πρωτεϊκές μορφές με τις οποίες παρουσιάζεται η ελληνική σκέψη και πώς αυτή η σκέψη μπορεί να ενταχθεί οργανικά στον σύγχρονο στοχασμό, βοηθώντας την Ελλάδα, και ό,τι αποκαλούμε ελληνικό, όχι μόνο να μετάσχει στην «ευρωκοινωνία» και στον οικουμενικό κόσμο αλλά και να μην απολέσει αντίθετα να εισφέρει την «ιδιοπροσωπία» της.
Εννοιες ή ζεύγη εννοιών όπως Παράδοση, Ανατολή - Δύση, Εγώ - Εμείς, Ατομο - Πρόσωπο, Ταυτότητα - Διχασμός παίζουν ενεργό ρόλο σε αυτό το ερμηνευτικό σύστημα ενώ τη βάση αποτελεί ο διάλογος με τις πηγές, με τα κλασικά κείμενα.
* Φιλόσοφοι
και Πατέρες
Η ερμηνευτική του Ράμφου συνδυάζει την κλασική σκέψη με τη βυζαντινή σκέψη, τους αρχαίους στοχαστές και φιλοσόφους με τους Πατέρες της Εκκλησίας. «Η συγκριτική μελέτη της κλασικής και της βυζαντινής σκέψεως μου έδειξε ότι ο ελληνισμός μπορεί να παρουσιάσει στον σύγχρονο κόσμο μια εκδοχή του ατόμου η οποία ανταποκρίνεται στα ουσιαστικά αιτήματα της εποχής», έλεγε ο Στέλιος Ράμφος σε μια συνέντευξή του στο περιοδικό «Ερουρέμ» (Μάιος 1995), ένα περιοδικό που έφερε και φέρει (σήμερα κυκλοφορεί με τον τίτλο «Ινδικτος») τη σφραγίδα του στοχασμού του.
«Το Βυζάντιο δεν ξέχασε ποτέ τη διαρκή σχέση του ενός με τα πολλά, το πρόβλημα με το οποίο μετρήθηκε η ελληνική σκέψη. Ο αρχαίος κόσμος κινήθηκε προς μια κατεύθυνση ουσιαστικότερης επικοινωνίας με το πνεύμα και επομένως μεγαλύτερης αυτοσυνειδησίας. Και ένα σπουδαίο πρόβλημα, το οποίο έθιξε πρώτος ο Πλάτων και μετά ακολούθησαν όλοι, ήταν ότι δεν μπορούμε να θεωρήσουμε τα πολλά χωριστά από το έν. Πρόκειται με άλλα λόγια περί της διαφοράς του ατόμου και του προσώπου.
Η δική μας παράδοση ετράπη προς το πρόσωπο επειδή οι πατέρες δεν έχασαν το νήμα φιλοσοφικά εννοώ, όχι πνευματικά της κλασικής και της νεοπλατωνικής σκέψεως, ενώ στη Δύση προκρίθηκε η λύση τού ενός χωρίς τα πολλά», έλεγε στην ίδια συνέντευξη ο Στέλιος Ράμφος.
* Αριστοτέλης
και αναχωρητές
Αυτή η συγκριτική μελέτη της κλασικής και βυζαντινής σκέψης αποτυπώνεται στα δύο μείζονα, κατά την άποψή μας, έργα του Ράμφου, που είναι το «Μίμησις εναντίον μορφής, Εξήγησις εις το Περί Ποιητικής του Αριστοτέλους» (εκδόσεις Αρμός, 1992) και «Πελεκάνοι Ερημικοί, Ξενάγησι στο Γεροντικόν» (Αρμός, 1994), ένα βιβλίο που γνώρισε και εκδοτική επιτυχία.
Στον πρόλογο της «Μιμήσεως» ο Ράμφος καθορίζει τον στρατηγικό σκοπό όλης της εργασίας: να προσπελάσει πολυδιαβασμένα και αποφασιστικά για την πνευματική ιστορία της Δύσεως αρχαιοελληνικά κείμενα, να δει πού η ανάγνωσή τους υπήρξε παραπλανητική, ακόμη και αν ήταν γόνιμη, και να εντοπίσει τους αφανείς, πλην ακαθαίρετους οργανικούς δεσμούς του προχριστιανικού με τον χριστιανικό ελληνισμό. Μέσα στην προοπτική αυτή δεν είναι τυχαίος ο τίτλος «Μίμησις εναντίον μορφής» ούτε το επιλογικό κεφάλαιο του βιβλίου που έχει τίτλο «Από την τραγική μίμησι στην Θεία Λειτουργία».
Στο «Πελεκάνοι Ερημικοί» ο Ράμφος σχολιάζει τα αποφθέγματα αναχωρητών του 4ου κυρίως αιώνα, που περιέχονται στη συλλογή «Γεροντικόν». «Τα αποφθέγματα των αγίων Γερόντων είναι λόγος του εσχάτου εκ πείρας, πρακτική υποτύπωσις της καινούργιας ζωής, και μας ενδιαφέρουν ζωτικά για να γνωρίζουμε από πρώτο χέρι το αρχέτυπό μας: τι λογής άνθρωπο, ρυθμό ψυχής και πνεύμα ζωής έφερε στον κόσμο η χριστιανική πίστις», γράφει ο Ράμφος, αναδεικνύοντας έτσι σε συστατικό της ερμηνευτικής του αυτά τα «αφελή» ρήματα των αναχωρητών της Αιγύπτου, της Συρίας και της Παλαιστίνης.
Η αναζήτηση οργανικών δεσμών προχριστιανικού και χριστιανικού ελληνισμού κυριαρχεί και στο βιβλίο «Φιλοσοφία Ποιητική - Πλατωνικά Ζητήματα» (εκδόσεις Αρμός, 1991). Είναι μια φιλοσοφία ποιητική που επιφέρει αυτογνωσία και αντικαθιστά τη δεσποτεία του εμπειρικού με λειτουργική σχέση. «Σε αυτό το σημείο μάς δίδεται η θεμελιακή αντίληψη, η πιο ισχυρή ροπή του πλατωνισμού, αλλά μας δίδεται επίσης ο προορισμός του ελληνισμού», σημειώνει ο Ράμφος.
Στο βιβλίο η εισαγωγή στο πλατωνικό όλον γίνεται μέσω του Ηρακλείτου, ενώ οι αναφορές στους Πατέρες της Εκκλησίας «υπογραμμίζουν την υφιστάμενη συνέχεια αιτήματος ζωής για την αλήθεια και το πνεύμα, που σημειοδοτεί από χιλιετιών τον δρόμο του ελληνικού πολιτισμού και αποτελεί το εξέχον χαρακτηριστικό του».
Μέσα σε αυτή την οπτική πρέπει να δούμε το εξαιρετικά ενδιαφέρον και πολύ πρωτότυπο βιβλίο «Φιλόσοφος και Θείος Ερως» (εκδόσεις Τήνος, 1989), όπου σχολιάζονται το «Συμπόσιον» του Πλάτωνα και οι «Υμνοι θείων ερώτων» του Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου, μια μορφή που καθώς έζησε ανάμεσα στον δέκατο και στον ενδέκατο αιώνα μετέχει στην καθοριστική, αόρατη μετακίνηση που οδηγεί από τους βυζαντινούς χρόνους στους νεότερους.
Ο Στέλιος Ράμφος «συνδέθηκε» ιδιαίτερα με τον Αγιο Συμεών γιατί του επέτρεψε να περάσει σε μια θεολογική συγγραφή, αδιαφορώντας για τους κανόνες της επιστημονικής πειθαρχίας. Και ενώ η σύνολη εργασία του Ράμφου έχει τα χαρακτηριστικά της εργασίας ενός φιλοσόφου - στοχαστή, έτσι όπως ορίζεται με τα δυτικά συστήματα αναφοράς, τουλάχιστον τα πανεπιστημιακά, η «παράβαση» των κανόνων της πειθαρχίας του, ακόμη και του επιστημολογικού υλικού, τον κάνουν προκλητικό.
«Είτε ερμηνεύω τον Ηράκλειτο και τον Πλάτωνα, είτε καταπιάνομαι με τον Παπαδιαμάντη, είτε με τη γλώσσα και με την ορθόδοξη παράδοση, σκέπτομαι τον πνευματικό πυρήνα του ελληνισμού και σπουδάζω την ανεξάντλητη εκείνη ζωτική του ενέργεια, που άλλοτε ανεβάζει το έθνος ψηλά σαν δύναμη απροσμάχητη και άλλοτε το συνέχει σαν λεπτή πνοή», γράφει στο βιβλίο του «Η πολιτεία του Νέου Θεολόγου» (Κέδρος, 1981).
* Ο μύθος
της νεορθοδοξίας
Για πολλούς το όνομα του Στέλιου Ράμφου είναι συνδεδεμένο με τη μεταπολιτευτική, δημοσιογραφική κατασκευή της «νεορθοδοξίας», μέσα στην οποία είχαν χωρέσει ένα σωρό ετερόκλητα πράγματα, από τα συνθήματα τύπου «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο» ως τα στιχουργικά νεφελώματα του Σαββόπουλου περί κοινοτήτων και η φιλολογία για την εκλογή ενός θεολόγου σε πανεπιστημιακή έδρα φιλοσοφίας.
Φυσικά ο Ράμφος ούτε «νεορθόδοξος» είναι ούτε η ερμηνευτική του ελληνισμού με την οποία καταγίνεται τον κατατάσσει αυτομάτως στους «ελληνοκεντρικούς». Ο ίδιος αναφέρεται συχνά στον λόγο του σλαβόφιλου Ντοστογέφσκι για τον Πούσκιν, που επειδή ήταν τόσο ωραίος (ο λόγος), ο δυτικόφιλος Τουργκένιεφ φίλησε τον εχθρό του.
Η αλήθεια είναι ότι οι εργασίες του Ράμφου πυροδότησαν μια ιδεολογική αντιπαράθεση σε μια εποχή ένταξης της Ελλάδας στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες. Αν εξαιρέσουμε τη διαρκή διαμάχη για τη γλώσσα, που είναι ιδεολογική όταν δεν γίνεται στείρα φιλολογική, η διαμάχη για το «ελληνικό πρόβλημα» ήταν ο μόνος ζωντανός διάλογος ιδεών των τελευταίων ετών. Σε αυτό το πρόβλημα «του ποιοι είμαστε», που αποτελεί και την αιτία μιας «διχασμένης κατάστασης», μιας «εθνικής σχιζοφρένειας», ο Ράμφος δεν απαντά με αφορισμούς. Θέτει το αίτημα της εξατομίκευσης.
«Η Ηνωμένη Ευρώπη δεν αποτελεί ιδέα, αποτελεί συγκυρία ιστορική, εις την οποία οφείλουμε να προσαρμοστούμε διατηρώντας, όπως όλοι οι εταίροι, το δικό μας πρόσωπο», γράφει. Και αλλού λέει: «Υπάρχει ένα ζωτικό θέμα: να είμαστε σύγχρονοι της εποχής χωρίς να χάσουμε τον εαυτό μας. Αυτό θα το πετύχουμε διαλεγόμενοι ουσιαστικά με τη σημερινή πραγματικότητα, είτε στη Δύση βρίσκεται είτε στην Ανατολή. [...]
Η Δύση είναι κυρίαρχη και αυτό μας υποχρεώνει να την σκεφθούμε πιο επίμονα».
* Πολιτισμός
και συμπολιτισμός
Σε αυτή την ανάδειξη και την προβολή του «δικού μας προσώπου» βασικό ρόλο παίζει η παράδοση, που δεν είναι η επιβίωση των αξιών ενός κόσμου νεκρού ή μια γραφική σύλληψη αλλά ένα ιστορικό μέγεθος, «ο χώρος της ίδιας της ιστορίας, η μετάδοση ενός νοήματος που προϋπάρχει και η σύλληψη ενός υπονοούμενου».
Στο τελευταίο του βιβλίο «Χρονικό ενός καινούργιου χρόνου» (εκδόσεις Ινδικτος, 1996) ο Στέλιος Ράμφος, δανειζόμενος τον εθνολογικό όρο της acculturation, εισάγει την έννοια του «τακτικής του συμπολιτισμού» για την πλεύση της Ελλάδας στον οικουμενικό χώρο. Γράφει: «Οταν μια χώρα με ιδιοπρόσωπη παράδοση τείνει να μετάσχει του παγκόσμιου πλέον δυτικού πολιτισμού υπό την πίεση των αγαθών του, ανασύρει είτε δημιουργεί αξίες τις οποίες προβάλλει σε όλες τις κατευθύνσεις με αίσθημα ισοτιμίας ή ακόμη και υπεροχής εν σχέσει προς τις κυρίαρχες». Είναι και αυτός ένας δρόμος αυτοσυνειδησίας.
0 σχόλια: